เชื่อหรือไม่ว่า การตั้งชื่อสินค้า หรือโลโก้ เป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ เพราะถ้าหากสินค้าของเรามีการส่งไปขายเมืองนอก หากชื่อของสินค้ามีความหมายไม่ดีในประเทศนั้นๆ หรือพื้นที่นั้นๆ ก็จะตกม้าตายทันที แต่ในทางกลับกัน ถ้าตั้งชื่อดีๆ เจ๋งๆ หรือใช้เครื่องหมายการค้าที่ดีๆ ก็มักเป็นที่หมายปองของจอมลอกเลียนแบบทั้งหลาย ดังนั้น วิธีการป้องกันที่ปลอดภัยที่สุดในขณะนี้คือ “การจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า” ที่กรมทรัพย์สินทางปัญญา 

ปัจจุบันคำว่า “เครื่องหมายการค้า” ถือว่าเป็นคำกลางๆ ไปเสียแล้ว เพราะเดี๋ยวนี้กฎหมายคุ้มครองเครื่องหมายที่เกี่ยวกับการค้ามีหลายรูปแบบ เช่น เครื่องหมายบริการ เครื่องหมายรับรอง ฯลฯ แต่คนก็ยังติดเรียกเหมารวมว่า “เครื่องหมายการค้า” อยู่เหมือนเดิม อันที่จริงเครื่องหมายแต่ละประเภท มีเป้าหมายต่างกัน ที่เห็นว่าเกี่ยวข้องกับธุรกิจแฟรนไชส์ 

วันนี้ www.ThaiFranchiseCenter.com จะนำมาพูด ก็คือ เครื่องหมายการค้า และเครื่องหมายบริการ

ภาพจาก goo.gl/images/ShhWiB

เครื่องหมายการค้าต่างจากเครื่องหมายบริการอย่างไร

รู้หรือไม่ว่า เครื่องหมายการค้าต่างจากเครื่องหมายบริการตรงที่ เครื่องหมายการค้าจะใช้กับสินค้าที่จับต้องได้ เป็นชิ้นเป็นอัน และเป็นเครื่องมือช่วยแยกความแตกต่างระหว่างสินค้า ที่ผลิตโดยผู้ผลิตต่างรายกัน เช่น ตู้เย็นเหมือนกัน แต่อันหนึ่งปะยี่ห้อ ฮิตาชิ อีกอันติดยี่ห้อ ชาร์ป คนซื้อจะรู้ได้ทันทีว่าตู้เย็นไหนใครเป็นคนผลิต
 

ภาพจาก /goo.gl/images/36m3h5

ตรงนี้มีข้อต้องอธิบายเพิ่มว่า ตู้เย็นที่ปะยี่ห้อฮิตาชิ ไม่ได้หมายความว่าต้องออกจากสายการผลิตของโรงงานฮิตาชิเท่านั้น บริษัทฮิตาชิอาจจ้างโรงงานไหนผลิตก็ได้ แต่เมื่อปะยี่ห้อฮิตาชิ บริษัทฮิตาชิก็ต้องคอยดูแลควบคุมให้โรงงานนั้น ผลิตตู้เย็นให้ได้ตามมาตรฐานของบริษัทฮิตาชิ ลูกค้าที่เป็นแฟนฮิตาชิ เมื่อตัดสินใจซื้อจะมั่นใจว่า ตู้เย็นลูกนี้ไม่ว่าจะผลิตจากโรงงานไหน แต่ต้องได้มาตรฐานของฮิตาชิ

ภาพจาก goo.gl/images/ktUhVC

ส่วนเครื่องหมายบริการ จะใช้กับธุรกิจบริการ เช่น สัญลักษณ์จำปีของการบินไทย หรือรูปหัวนกของสายการบินนกแอร์ รูปดอกบัวของธนาคารกรุงเทพ เป็นต้น สินค้าของธุรกิจพวกนี้คือ “บริการ” แล้วเครื่องหมาย 7-Eleven เป็นเครื่องหมายอะไร ตอบได้ว่า “เครื่องหมายบริการ” แม้จะมีสินค้าล้านแปดชนิดในร้าน แต่สินค้าแต่ละชนิดจะมียี่ห้อของตัวเอง ไม่ได้ใช้ยี่ห้อ 7-Eleven โดยยี่ห้อที่ติดอยู่ที่หีบห่อสินค้าจะทำหน้าที่เป็นเครื่องหมายการค้า แต่ยี่ห้อ 7-Eleven ที่หน้าร้านทำหน้าที่เป็นเครื่องหมายบริการของซีพีนั่นเอง
 

ภาพจาก goo.gl/images/JercDM

แต่ถึงอย่างไร ก็มีธุรกิจที่ใช้โลโก้เป็นเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการไปพร้อมกันด้วย เช่น “Lotus” ห้างโลตัสขายสินค้าล้านแปดเช่นเดียวกับ 7-Eleven เครื่องหมายโลตัสที่ใช้กับธุรกิจจำหน่ายสินค้า เราเรียกว่า “เครื่องหมายบริการ” แต่ปัจจุบันเราจะเห็นได้ว่า ตามชั้นวางสินค้าของโลตัส ได้มีสินค้าหลากชนิดตั้งแต่กระดาษ น้ำปลา ซอส และอีกสารพัดที่ติดยี่ห้อโลตัส เครื่องหมายโลตัสข้างขวดน้ำปลาทำหน้าที่เป็น “เครื่องหมายการค้า” เครื่องหมายโลตัสที่ป้ายใหญ่ปากทางเข้าทำหน้าที่ “เครื่องหมายบริการ” จะเห็นได้ว่ารูปเครื่องหมายเหมือนกัน แต่ทำหน้าที่ต่างกัน 

 

ความสำคัญของเครื่องหมายการค้า/บริการ
 

เครื่องหมายการค้า/บริการ เป็นทรัพย์สินที่สำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของทุกๆ ธุรกิจ และเป็นสิ่งที่อาจจะเรียกได้ว่ามีค่าสูงสุดในบรรดาทรัพย์สินต่างๆ โดยเฉพาะเมื่อธุรกิจนั้นประสบความสำเร็จ ทั้งนี้ เพราะเครื่องหมายการค้าเป็นเสมือนตัวแทน ของธุรกิจต่อสายตาของผู้บริโภค เป็นเครื่องหมายที่แสดงถึงความมีคุณภาพ มาตรฐาน หรือความแตกต่างใดๆ ของสินค้าหรือบริการของแต่ละธุรกิจ ธุรกิจแฟรนไชส์ก็เช่นกัน เพราะเครื่องหมายการค้าเป็นสิ่งที่จำเป็นที่ควบคู่ไปกับการให้สิทธิ์

ดังนั้น เมื่อธุรกิจของแฟรนไชส์ได้ผ่านการดำเนินการมาระยะเวลาหนึ่ง เครื่องหมายทางการค้า/บริการของแฟรนไชส์ย่อมเป็นที่คุ้นเคยและยอมรับในระดับหนึ่งของผู้บริโภค โดยแฟรนไชส์ซี (บุคคลซึ่งได้รับสิทธิ์ในการจำหน่ายและดำเนินธุรกิจ) ย่อมได้รับประโยชน์จากเครื่องหมายการค้าและบริการ ที่ได้รับการยอมรับในตลาดแล้วไปด้วย
 

ทำให้การเริ่มต้นธุรกิจของแฟรนไชส์ซี เป็นไปได้รวดเร็วกว่า เพราะไม่ต้องสร้างเครื่องหมายการค้าขึ้นมาใหม่ สามารถทำการตลาดในพื้นที่นั้นๆ ได้เลย ตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ.2534 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติม โดยพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2543 มาตรา 68 บัญญัติว่า “เจ้าของเครื่องหมายการค้าที่ได้จดทะเบียนจะทำสัญญา อนุญาตให้บุคคลอื่นใช้เครื่องหมายการค้าของตน สำหรับสินค้าที่ได้จดทะเบียนไว้ทั้งหมดหรือบางอย่างก็ได้

มีสินค้าต้องรีบจดเครื่องหมายการค้า  

เมื่อรู้ว่าเครื่องหมายการค้า และเครื่องหมายบริการ มีความสำคัญและแตกต่างกันอย่างไร ผู้ประกอบการแฟรนไชส์ก็อย่ารอช้าที่จะจดทะเบียนเอาไว้ และอย่าคิดมั่วแอบลักไก่ แบบจดแค่เป็นเครื่องหมายการค้า แต่ใช้เป็นเครื่องหมายบริการด้วย หรือกลับกัน เพราะเมื่อจดไว้อย่างเดียว เครื่องหมายนั้น ก็ทำหน้าที่อย่างถูกต้องตามกฎหมายได้แค่อย่างเดียว ถ้ายื่นจดไว้แล้ว เกิดมีใครเอาเครื่องหมายเหมือนกันมาจดซ้ำ คนจดก่อนจะมีสิทธิดีกว่า ที่เคยเห็นแย่งเครื่องหมายกัน บางคนยื่นจดต่างกันแค่วันเดียวเท่านั้น เมื่อจดแล้วให้นอนครับ เพราะกระบวนการจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าในเมืองไทยจะใช้เวลาไม่นาน หรือนานเป็นปีก็มีครับ แล้วแต่กระยวนการตรวจสอบต่างๆ 

 

จดทะเบียนเครื่องหมายการค้า/บริการ ปกป้องสิทธิตัวเอง
 

ในธุรกิจแฟรนไชส์ แฟรนไชส์ซอร์ต้องยอมให้แฟรนไชส์ซีใช้เครื่องหมายด้วย ถ้าไม่ได้จดไว้ เผลอไปเดินชน แฟรนไชส์ซีหัวหมอ เครื่องหมายของแฟรนไชส์ซอร์จะกลายเป็นของแฟรนไชส์ซีไป ในสัญญาแฟรนไชส์จึงต้องเขียนบอกไว้อย่างชัดเจนว่า เครื่องหมายการค้าที่แฟรนไชส์ซีเอาไปใช้ ไม่ใช่ของแฟรนไชส์ซี แต่เป็นของแฟรนไชส์ซอร์ และแฟรนไชส์ซีต้องไม่โต้แย้งอ้างสิทธิเป็นเจ้าของในภายหลัง เผื่อเกิดเบี้ยวขึ้นมา สัญญายังช่วยชีวิตแฟรนไชส์ซอร์ให้เอาเครื่องหมายกลับคืนมาได้
 

แต่ก็ยังแนะนำให้แฟรนไชส์ซอร์จดเครื่องหมายการค้า/บริการเสียก่อน และให้เขียนระบุในสัญญาด้วยจะได้ปลอดภัย ที่เห็นมาสัญญาแฟรนไชส์บางยี่ห้อเขียนบอกไว้ชัดเจนว่า 

“แฟรนไชส์ซียอมรับว่าเครื่องหมายการค้า/บริการ เป็นของแฟรนไชส์ซอร์ และแฟรนไชส์ซีได้รับอนุญาตให้ใช้เพียง เพื่อประโยชน์ในการดำเนินธุรกิจตามสัญญานี้เท่านั้น แฟรนไชส์ซีจะไม่กระทำการอันเป็นการโต้แย้งสิทธิในการเป็นเจ้าของของแฟรนไชส์ซอร์ จะไม่นำเครื่องหมายการค้า/บริการ ที่ได้รับอนุญาตตามสัญญานี้ทั้งหมด หรือแต่บางส่วนไปจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า”

สำหรับปัญหาอีกเรื่องที่มักหลงลืมกัน ก็คือ “เครื่องหมายที่เปลี่ยนแปลงหรือเพิ่มเติมในภายหลัง” ในสัญญาแฟรนไชส์ ควรเขียนเผื่อสำหรับเครื่องหมายที่จะเกิดขึ้นใหม่ด้วย และแม้จะไม่สามารถระบุเลขทะเบียนเครื่องหมายการค้าได้ 

แต่สัญญาแฟรนไชส์บางแบรนด์ เขาระบุเผื่อไว้ด้วยว่า “เครื่องหมายการค้าที่อนุญาตตามสัญญาให้หมายความรวมถึง เครื่องหมายอื่นใด ที่แฟรนไชส์ซอร์คิดค้นและพัฒนาขึ้น เพื่อใช้กับธุรกิจแฟรนไชส์ และแฟรนไชส์ซอร์ได้อนุญาตให้แฟรนไชส์ซีใช้ตามสัญญานี้” เขียนแบบนี้สัญญาจะคลุมถึงเครื่องหมายใหม่ด้วย โดยไม่ต้องมาแก้สัญญากันทีหลัง
 

ได้เห็นแล้วว่า เครื่องหมายการค้า และเครื่องหมายบริการ ในธุรกิจแฟรนไชส์มีความสำคัญอย่างไรบ้าง ยิ่งสินค้าแฟรนไชส์ที่แบรนด์ไหนที่ได้รับความนิยมอย่างมากในท้องตลาด 
 

ยิ่งจำเป็นต้องรีบจดทะเบียนเครื่องหมายการค้ากับกรมทรัพย์สินทางปัญญาเอาไว้ เพื่อป้องกันลูกค้าที่มาซื้อสินค้าของเราแล้วเกิดรู้สึกชอบ และรู้ว่าเรายังไม่ได้จดทะเบียนเอาไว้ ถือสิทธิไปจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าสินค้านั้นๆ ก่อนเรา ถือว่าเราเสียหาย โดยที่เขาไม่ผิด เพราะการจดเครื่องหมายการค้า/บริการ ส่วนใหญ่ใครที่ยื่นจดทะเบียนก่อนจะมีสิทธิก่อนเสมอ ที่สำคัญ “เครื่องหมายการค้า และเครื่องหมายบริการ” ถือเป็นทรัพย์สินที่มีมูลค่าเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในอนาคตครับ
 

อ่านบทความอื่นๆ จากไทยแฟรนไชส์เซ็นเตอร์ https://www.thaifranchisecenter.com/home.php

เลือกซื้อแฟรนไชส์ไทยขายดี เริ่มต้นธุรกิจ https://www.thaifranchisecenter.com/directory/index.php 

 

บทความแฟรนไชส์ | กฎหมายและข้อบังคับ | การจดทะเบียนแฟรนไชส์ เครื่องหมายการค้า จดทะเบียนเครื่องหมายการค้าในธุรกิจแฟรนไชส์ สำหรับมือใหม่! เจ้าของธุรกิจหลายรายที่อยากทำแฟรนไชส์มักมีความเข้าใจว่า เมื่อทำการจดทะเบียนธุรกิจและชื่อทางการค้าแล้ว จะได้รับความคุ้มครองทางกฎหมายโดยไม่จำเป็นต้องไปจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าอีก ซึ่งจริงๆ แล้วเป็นการเข้าใจผิด เพราะเครื่องหมายการค้าเป็นสิ่งที่แยกแยะสินค้าหรือบริการของเราให้แตกต่างและโดดเด่.. 55months ago   3,122  7 นาที

บทความแฟรนไชส์ | กฎหมายและข้อบังคับ | การจดทะเบียนแฟรนไชส์ เครื่องหมายการค้า 4 ข้อดีจดเครื่องหมายการค้าในธุรกิจแฟรนไชส์ ผู้ประกอบการธุรกิจที่มีเป้าหมายสร้างธุรกิจให้เติบโต ขยายกิจการ หรือพัฒนาไปสู่ระบบแฟรนไชส์ จำเป็นต้องให้ความสำคัญกับการคิดชื่อ ออกแบบโลโก้จนเป็นที่สะดุดตา น่าจดจำ จนนำไปสู่การจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า เพราะจะได้มีสิทธิ์เป็นเจ้าของยี่ห้อที่ตัวเองสร้างขึ้นมาได้ อีกทั้งนำไปสู่การสร้างมูล.. 75months ago   2,321  5 นาที

บทความ SMEs | การเริ่มต้นธุรกิจใหม่ | ความรู้ทั่วไปทางธุรกิจ SMEs ต้องรู้! 3 สาเหตุ จดทะเบียนเครื่องหมายการค้าไม่ได้ การยื่นคำขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า หลังจากที่นายทะเบียนเครื่องหมายการค้า ใช้เวลาในการพิจารณาคำขอจดทะเบียน เครื่องหมายการค้าที่มีลักษณะถูกต้องตามกฎหมาย ก็จะได้รับการจดทะเบียนจากกรมทรัพย์สินทางปัญญา และก็มีเครื่องหมายการค้าจำนวนมาก ที่ไม่สามารถรับจดทะเบียนได้ เนื่องจากไม่ได้เป็นไปตาม.. 78months ago   2,484  3 นาที

บทความ SMEs | การเริ่มต้นธุรกิจใหม่ | ความรู้ทั่วไปทางธุรกิจ รวม 10 Supplier รับจดเครื่องหมายการค้า (Trademark) เครื่องหมายการค้า หมายถึง เครื่องหมายหรือสัญลักษณ์หรือตราที่ใช้กับสินค้าหรือบริการ ซึ่งเครื่องหมายที่ให้ความคุ้มครองตาม พระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ. 2534 แก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2543 และพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2559 มี 4 .. 54months ago   3,103  6 นาที

บทความแฟรนไชส์ | กฎหมายและข้อบังคับ | การจดทะเบียนแฟรนไชส์ เครื่องหมายการค้า ทำไมต้องจดเครื่องหมายการค้าในธุรกิจแฟรนไชส์ ผู้ประกอบการธุรกิจที่มีเป้าหมายสร้างธุรกิจให้เติบโต ขยายกิจการ หรือพัฒนาไปสู่ระบบแฟรนไชส์ จำเป็นต้องให้ความสำคัญกับการคิดชื่อ ออกแบบโลโก้จนเป็นที่สะดุดตา น่าจดจำ จนนำไปสู่การจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า เพราะจะได้มีสิทธิ์เป็นเจ้าของยี่ห้อที่ตัวเองสร้างขึ้นมาได้ อีกทั้งนำไปสู่การสร้างมูลค่ามห.. 85months ago   4,010  4 นาที

นักเขียน

คุณมนตรี ศรีวงษ์ (อ๊อฟ)