ภาพจาก bit.ly/2P3CnG7

 

คำว่า ‘สงกรานต์’ มาจากภาษาสันสกฤต (สํ-กรานต) แปลความว่า ก้าวขึ้น ย่างขึ้น คือการที่พระอาทิตย์ย่างขึ้นจากราศีหนึ่งไปสู่ราศีใหม่ เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทุกเดือน ที่เรียกว่าสงกรานต์เดือน เมื่อครบ 12 เดือนแล้วพระอาทิตย์ย่างขึ้นจากราศีมีนไปราศีเมษ ก็จัดเป็นสงกรานต์ปี ซึ่งถือว่าเป็นวันขึ้นปีใหม่ทางสุริยคติ (วิธีนับวันและเดือน โดยใช้ตำแหน่งดวงอาทิตย์เป็นหลัก) และนับเป็นมหาสงกรานต์ ที่เป็นสงกรานต์ที่เกิดขึ้น 1 ครั้งต่อปี โดยจะอยู่ที่ประมาณวันที่ 13-14-15 เมษายน ของทุกปี

 

ภาพจาก bit.ly/2UdXAxH

 

แม้จะเหมารวมว่าคือวันสงกรานต์แต่ วันที่ 13-15 ต่างก็มีความหมายในตัวเองคือ วันที่ 13 เมษายน เป็นวันมหาสงกรานต์ คือวันที่พระอาทิตย์โคจรย้ายจากราศีมีนไปราศีเมษ โลกโคจรเป็นมุมตั้งฉากกับพระอาทิตย์จึงมีกลางวัน กลางคืนเท่ากัน ส่วนวันที่ 14 ถัดจากวันมหาสงกรานต์มา 1 วันเรียกว่า วันเนา เป็นวันที่พระอาทิตย์อยู่ประจำคงอยู่ที่ 0 องศา เพื่อตั้งต้นเข้าสู่ราศีใหม่ และวันที่ 15 เป็นวันเถลิงศกใหม่ และขึ้นสู่จุลศักราชใหม่

 

ภาพจาก bit.ly/2WXFCkQ

 

ตามหลักฐานทางประวัติศาสตร์ในกฎมณเฑียรบาลปรากฏว่า เรามีประเพณีสงกรานต์มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา โดยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถได้ตราขึ้น และกล่าวถึงพระราชพิธีเผด็จศก เกี่ยวกับการตัดปีหรือการขึ้นปีใหม่ และพิธีกลดแจตร ซึ่งอาจจะมีความหมายคลุมเครือ แต่มีข้อสันนิษฐานหลายที่ว่า เป็นการรดน้ำเดือน 5

 

ภาพจาก bit.ly/2G40BvD

 

นี่คือแก่นแท้ของสงกรานต์ที่ต้องการให้เราไหว้ขอพรจากผู้หลักผู้ใหญ่ แต่ด้วยวัฒนธรรมที่บิดเบือน จนเรื่องการรดน้ำดำหัวกลายเป็นสิ่งที่ถูกลืมเลือน หลายคนไม่รู้ด้วยซ้ำว่าการรดน้ำดำหัวที่ถูกต้องเป็นอย่างไร ในสมัยโบราณ

 

ข้าวของที่ใช้ในการรดน้ำโดยทั่วไปมักเป็นผ้านุ่งผ้าห่ม หรือผ้าเช็ดตัว มีดอกไม้ หรือมาลัยดอกไม้สด และน้ำอบน้ำหอม ก่อนรดน้ำจะคารวะก่อน แล้วจึงขออนุญาตรดน้ำลงที่มือ จากนั้นมอบผ้า หรือข้าวของที่เตรียมไปให้ แล้วนั่งพนมมือไหว้ขณะผู้ใหญ่ให้พร 

 

ภาพจาก bit.ly/2D9oLnE

 

ภาคอีสานเรียกประเพณีสงกรานต์ว่า “บุญสงกรานต์” หรือ “บุญเดือนห้า” เรียกวันที่ 13 เมษา ว่า “มื้อสงกรานต์ล่อง” หรือ “มื้อสงกรานต์พ่าย” เรียกวันที่ 14 เมษา ว่า “มื้อเนา” เรียกวันที่ 15 เมษา ว่า “มื้อสงกรานต์ขึ้น” คนอีสานในอดีตนิยมฉลองสงกรานต์ต่อเนื่อง 7  วัน บางพื้นที่ฉลองถึง 15 วัน แต่ปัจจุบันแค่ 3-5 วันก็ต้องกลับมาทำงานกันเหมือนเดิมอีกแล้ว

 

ภาพจาก bit.ly/2WWbNBg

ภาคใต้ วันที่ 13 เมษา จะเรียกว่า วันส่งเจ้าเมืองเก่า แล้วก็เชื่อกันว่าเทวดาที่ปกปักรักษาบ้านเมืองของเขากลับขึ้นไปชุมนุมกันบนสวรรค์ วันที่ 14 เมษา บ้านเมืองไม่มีใครปกครองดูแลก็ไปวัดไปวา เรียกว่า วันว่าง วันที่ 15 เมษา เทวดากลับลงมาจากสวรรค์ เรียกกันว่า วันรับเจ้าเมืองใหม่

 

ภาพจาก bit.ly/2uWmAiZ

 

ภาคเหนือวันที่ 13 เรียกว่า วันสังขารล่อง คือวันสิ้นสุดปี จะทำความสะอาด ปัดกวาดบ้านช่อง พอวันรุ่งขึ้น 14 เมษา เรียกว่า วันเน่า มาจากคำว่า วันเนา ห้ามการด่าทอ ทะเลาะวิวาท จะทำให้เกิดอัปมงคล วันเนาเป็นวันเตรียมงาน เรียกว่า “วันดา” จะซื้อของกินของใช้เพื่อใช้ในวันเถลิงศก ส่วนวันที่ 15 เมษา เรียกวันปากปี หรือ วันพญาวัน เป็นวันปีใหม่ปีแรกจะทำบุญตักบาตร รดน้ำดำหัว

 

ภาพจาก bit.ly/2P39qKl

 

เนื่องจากเป็นเทศกาลหยุดยาวและเป็นเทศกาลใหญ่ระดับประเทศ บางคนเลือกที่จะไม่กลับบ้านตอนปีใหม่แต่มากลับตอนสงกรานต์ จึงเป็นธรรมดาที่จะได้ยินข่าว “มหกรรมรถติด” ที่ทุกปีต้องมีการออกมาประชาสัมพันธ์ให้มีการหลีกเลี่ยงเส้นทางสำคัญต่างๆ

 

แต่ก็ดูว่าจะไม่เป็นผลเท่าไหร่สถิติจากสงกรานต์ปีที่ผ่านมาถนนเส้นหลักไปสู่อีสานอย่างมิตรภาพช่วงสีคิ้ว นครราชสีมามีรถติดสะสมยาวกว่า 15 กม. หรือแม้แต่เส้น 304 (กบินทร์บุรี-นครราชสีมา) ตรงนี้ก็สาหัสรถติดสะสมยาวกว่า 20 กม. หรือจะเป็นเส้นหลักอย่างสายเอเชีย ก็มีปริมาณรถสะสมมากในทุกปี มีอัตราการติดสะสมในบางช่วงยาวไม่น้อยกว่า 5 กม.

 

ภาพจาก bit.ly/2U5KliI

 

ในยุคโซเชี่ยลการเล่นน้ำสงกรานต์จึงอดไม่ได้ที่จะมีการโพสต์ภาพต่างๆ แต่ในปี 2562 นี้ กองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี (บก.ปอท.) ฝากเตือนถึงการโพสต์ภาพอนาจาร หรือภาพไม่เหมาะสม เช่น โป๊ เปลือย แต่งกายไม่สุภาพ หรือแม้แต่โพสต์ชวนดื่มเหล้า เหล่านี้จะมีความผิดพ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ มาตรา 14(4) และ (5) มีอัตราโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี ปรับไม่เกิน 1 แสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ส่วนบุคคลในภาพหรือคลิป อาจถูกดำเนินคดีในข้อหากระทำอนาจารต่อหน้าธารกำนัลด้วย

 

ภาพจาก bit.ly/2IcOVuc

 

เพื่อเป็นการรักษาความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินช่วงเทศกาลสงกรานต์ ทางกรมตำรวจจึงได้พัฒนาแอพ Police I lert u ซึ่งมีผู้สนใจโหลดแอพดังกล่าวไปแล้วมากกว่า 100,000 ราย ซึ่งเป็นอีกหนึ่งมาตรการรักษาความปลอดภัยร่วมกับโครงการประชารัฐร่วมใจดูแลความปลอดภัยบ้านให้กับประชาชน ในช่วง 11-17 เมษายน 2562 ในส่วนของแอพ Police I lert u นี้สามารถใช้แจ้งเหตุด่วนเหตุร้าย รวมถึงมีการอัพเดทข่าวสารความเคลื่อนไหวในด้านต่างๆ เพื่อเป็นข้อมูลแก่ประชาชนในช่วงของการเดินทาง

ภาพจาก bit.ly/2X4hBsx

 

เทศกาลสงกรานต์ในปี 2562 หลายฝ่ายคาดการณ์ว่าการจับจ่ายของประชาชนเมื่อเทียบกับปี 2561 อาจเติบโตน้อยกว่าด้วยปัจจัยด้านเศรษฐกิจและการเมืองที่ยังไม่แน่นอน แต่ขึ้นชื่อว่าเทศกาลหลายคนก็เลือกที่จะลืมๆกับเหตุบ้านการเมืองทั้งหลายและโฟกัสในสิ่งที่เป็นความสุขของตัวเองและครอบครัว รวมถึงบรรดาธุรกิจหลายอย่างก็พยายามจัดแคมเปญเพิ่มยอดขายจากเทศกาลสงกรานต์นี้ด้วย