หลายคนเห็นคนอื่นซื้อแฟรนไชส์แบรนด์นั้น แบรนด์นี้ เปิดร้านแล้วขายดี เลยซื้อตาม สุดท้ายไปไม่รอด ขาดทุน ปิดกิจการ

 

นี่คือเรื่องจริงที่ผู้ซื้อแฟรนไชส์รายย่อยจำนวนไม่น้อย ที่มีความฝันอยากเป็นเจ้าของธุรกิจ ผ่านการซื้อแฟรนไชส์ แต่สุดท้ายไปไม่ถึงฝั่ง จบลงด้วยการขาดทุน และกลายเป็นหนี้ในเวลาไม่ถึง 2 ปี

 

ในยุคที่แฟรนไชส์ถูกมองว่าเป็น “ทางลัด” ในการทำธุรกิจ ไม่ต้องเสียเวลาเริ่มต้นธุรกิจใหม่ ได้แบรนด์ที่มีชื่อเสียง สามารถลดความเสี่ยงในการเริ่มต้นธุรกิจได้ แต่กลับมีคนจำนวนมากที่ “เจ๊ง” ไม่เป็นท่าในช่วงปีแรกหรือปีที่สองของการดำเนินธุรกิจ

 

เกิดอะไรขึ้นกับโมเดลที่หลายๆ คน คิดว่าเป็ฯ “ทางลัด” และ “มีโอกาสรอด” มากกว่าการเริ่มต้นจากศูนย์

 

บทความนี้จะพาคุณเจาะลึก ตัวเลข สาเหตุ และวิธีเอาตัวรอด ก่อนตัดสินใจลงทุนในระบบแฟรนไชส์

 

 

ธุรกิจแฟรนไชส์คือระบบที่ให้สิทธิ์ผู้ลงทุนเปิดร้านภายใต้แบรนด์ที่มีอยู่แล้ว โดยมีความหวังว่าจะลดความเสี่ยงในด้านต่าง ๆ เช่น การสร้างแบรนด์ ระบบการบริหาร การทำการตลาด และการขยายฐานลูกค้า

 

เหตุผลที่คนส่วนใหญ่เลือกแฟรนไชส์ เช่น แบรนด์มีชื่อเสียงและลูกค้าประจำ, เจ้าของแฟรนไชส์มีระบบบริหารจัดการช่วยเหลือ ช่วยให้ผู้ซื้อแฟรนไชส์ไม่ต้องเริ่มธุรกิจจากศูนย์

 

แต่ความจริงคือ แฟรนไชส์ก็มีโอกาสล้มเหลวไม่ต่างจากธุรกิจอื่น หากขาดความเข้าใจในโมเดลและบริหารจัดการไม่เป็น

 

ตัวเลขที่น่าตกใจ เจ๊งใน 2 ปีแรกมากกว่า 60%

 

ข้อมูลจากหลายแหล่ง ทั้งภาครัฐและเอกชน ชี้ตรงกันว่า กว่า 60% ของผู้ซื้อแฟรนไชส์รายย่อยในไทย ล้มเหลวภายใน 2 ปีแรก ธุรกิจที่ดูเหมือน “ขายดี” บนโซเชียล อาจเป็นแค่ภาพลวงตา เพราะตัวเลขรายได้ที่เห็นนั้น ไม่ได้นับรวมต้นทุนแฝง ค่าธรรมเนียมรายปี หรือค่าใช้จ่ายจากระบบของแฟรนไชส์ ซึ่งหลายคนมองข้ามไปโดยสิ้นเชิง

สาเหตุหลักของความล้มเหลว

 

 

หลายคนมองว่าแฟรนไชส์คือ “สูตรสำเร็จ” เพียงแค่จ่ายเงิน ก็จะได้ร้านพร้อมระบบทันที แต่ลืมไปว่าการทำธุรกิจคือการบริหารจริงในโลกแห่งความเป็นจริง ไม่ใช่แค่การขายอาหารหรือเครื่องดื่มตามคู่มือ

 

 

บางคนซื้อแฟรนไชส์เพราะเห็นคนอื่นทำแล้วดูขายดี เช่น ร้านชาไข่มุกในทำเลเดียวกัน 3 เจ้า โดยไม่มีการวิเคราะห์ตลาดและกลุ่มลูกค้าในพื้นที่ของตัวเอง

 

 

หลายแบรนด์มีค่าแฟรนไชส์ ค่าก่อสร้าง ค่าตกแต่ง ค่าพนักงาน และค่าเช่าพื้นที่ รวมแล้วอาจสูงถึงหลักแสนหรือหลักล้าน แต่ยอดขายต่อวันกลับไม่ถึงจุดคุ้มทุน

 

 

บางแบรนด์เน้นขยายจำนวนมากกว่าคุณภาพ ไม่ได้มีระบบช่วยเหลือที่แท้จริง เช่น การฝึกอบรมอย่างต่อเนื่อง การตลาด หรือการสนับสนุนหลังเปิดร้าน
 

 

 

แม้แต่แบรนด์แฟรนไชส์ระดับโลก แต่ก็ไม่สามารถการันตีความสำเร็จในตลาดเมืองไทยได้ เช่น

นอกจากนี้ยังมีแบรนด์แฟรนไชส์ไอศกรีมและชาชื่อดังจากจีนหลายแบรนด์ ที่ผู้ซื้อแฟรนไชส์ประกาศเซ้งในราคาหลักแสนบาทตามเพจเซ้งร้านหลายราย แสดงให้เห็นว่าไปไม่รอดหรือขาดทุน จากการแข่งขันสูง

 

ยังไม่นับรวมแฟรนไชส์ชาเขียว ราคาเดียว 25 บาท/แก้ว ที่เมื่อ 10 กว่าปีก่อน คนแห่ซื้อแฟรนไชส์เปิดร้านจำนวนมาก ในตอนนั้นมีแฟรนไชส์ชาเขียวมากกว่า 50 แบรนด์ในไทย แต่พอมาถึงตอนนี้แทบจะหาร้านไม่เจอแล้ว 

 

 

แม้แฟรนไชส์จะดูเหมือนทางลัดในการเป็นเจ้าของธุรกิจ แต่ก็ไม่ใช่ทุกคนที่จะประสบความสำเร็จ ต่อไปนี้คือ 4 แนวทางสำคัญที่จะช่วยให้คนซื้อแฟรนไชส์มีโอกาสรอดมากขึ้น

 

 

ผู้ซื้อแฟรนไชส์ไม่ควรเชื่อแค่โบรชัวร์หรือโฆษณา ต้องทำการบ้าน ศึกษาหาความรู้ ค้นหาข้อมูลแบรนด์แฟรนไชส์

 

ดังนั้น ก่อนซื้อแฟรนไชส์ควรพูดคุยกับแฟรนไชส์ซีที่ทำอยู่จริง ลองไปเยี่ยมสาขาที่เปิดอยู่เพื่อสังเกตการณ์ อย่าตัดสินใจเพราะ "แบรนด์ดัง" แต่ให้ดูว่าระบบหลังบ้านของแบรนด์แข็งแกร่งแค่ไหน มีระบบสนับสนุนอะไรบ้าง

 

 

ธุรกิจทุกประเภทต้องการการวางแผนการเงิน ธุรกิจแฟรนไชส์ก็เช่นกัน ต้องประเมินงบให้รอบคอบ 

 

ตั้งเป้ารายได้ขั้นต่ำ คุณควรรู้ว่า ร้านต้องขายได้กี่บาท/วัน/เดือน ถึงจะคุ้มทุนและเริ่มมีกำไร ผู้ซื้อแฟรนไชส์อาจต้องทำ Cash Flow Plan รายเดือน วางแผนเผื่อกรณีแย่ที่สุด เช่น รายได้ลดลง 30%

 

 

ทำเลคือหัวใจของธุรกิจแฟรนไชส์ที่มีหน้าร้าน แม้แบรนด์จะดีแค่ไหน ถ้าทำเลไม่ใช่ ก็มีโอกาสเจ๊งได้

 

โดยสิ่งที่ต้องวิเคราะห์ คือ  

ดังนั้น ก่อนซื้อิแฟรนไชส์ควรไปยืนดูลูกค้าที่หน้าทำเลเช่าจริงในช่วงเวลาต่างๆ รวมถึงคุยกับร้านข้างๆ เพื่อดูพฤติกรรมลูกค้า

 

 

การซื้อแฟรนไชส์ ไม่ใช่การจ่ายเงินแล้วรอรับผลกำไร คุณยังต้องบริหารธุรกิจอย่างจริงจังเหมือนธุรกิจทั่วๆ ไป

 

ดังนั้น ก่อนซื้อแฟรนไชส์ ควรสมัครเรียนคอร์สสั้นๆ เรื่องระบบแฟรนไชส์ เช่น บัญชีเบื้องต้น, การบริหารคน อย่าหวังพึ่งพนักงาน 100% ช่วงแรกควรทำงานประจำอยู่ร้านด้วยตัวเอง 

 

สรุปก็คือ ก่อนตัดสินใจซื้อแฟรนไชส์ ลองตอบคำถามเหล่านี้ให้ได้ก่อน

 

1. คุณเข้าใจ "ต้นทุนทั้งหมด" แล้วหรือยัง เพราะต้นทุนที่แท้จริง ไม่ได้มีแค่ค่าแฟรนไชส์ 
 

หลายคนเข้าใจว่าซื้อแฟรนไชส์แค่จ่าย “ค่าธรรมเนียมแฟรนไชส์” แล้วจบ แต่ความจริงแล้ว ยังมีต้นทุนซ่อนอยู่อีกมาก เช่น

 

ที่ผ่านมาพบว่าในช่วง 3-6 เดือนแรก มีหลายแบรนด์แฟรนไชส์มียอดขายไม่เป็นไปตามเป้าหมาย หากคุณไม่มีแผนสำรอง อาจต้องใช้เงินเก็บ หรือกู้ยืมเพิ่ม จนนำไปสู่การขาดทุนสะสมในอนาคต

 

ตัวอย่างแผนสำรองที่ควรมี เช่น 

 

หลายคนเข้าใจผิดว่าแฟรนไชส์จะช่วยให้ผู้ซื้อแฟรนไชส์ รอรับเงินอย่างเดียว ไม่ต้องทำงานเหมือนธุรกิจทั่วไป แต่ความจริงคือ

ดังนั้น ก่อนซื้อแฟรนไชส์ลองถามตัวเองให้ชัดก่อนว่า คุณอยากเป็นเจ้าธุรกิจตัวจริง หรือแค่ ลงทุนแล้วรอรับผลกำไร 

 

ถ้าหวังแค่รอรับผลกำไร ไม่ต้องเหนื่อย...ระบบแฟรนไชส์อาจไม่ใช่คำตอบ

นักเขียน

คุณมนตรี ศรีวงษ์ (อ๊อฟ)