การจัดตั้งสถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนา (สกว.) เป็นความร่วมมือของกระทรวงวัฒนธรรมและมหาวิทยาลัยศิลปากร เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ในฐานะองค์อุปถัมภ์ วงการดนตรีคลาสสิกของประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์หลักที่สำคัญคือ ให้เป็นสถาบันการศึกษาเพื่อพัฒนาศักยภาพและทักษะด้านดนตรีคลาสสิกสำหรับผู้มีความสามารถพิเศษและบุคคลทั่วไปในระดับปริญญา
รวมทั้งทำหน้าที่เผยแพร่ดนตรีคลาสสิกแก่สาธารณชนในลักษณะของการแสดงดนตรี การฝึกอบรม และกิจกรรมเสริมทักษะอื่นๆ เพื่อการบริการทางวิชาการแก่สังคมและการทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรม นอกจากนี้สถาบันฯ ยังทำหน้าที่ในการพัฒนามาตรฐานและกำหนดเกณฑ์การประเมินมาตรฐานความรู้ความสามารถและทักษะด้านดนตรีคลาสสิกของนักดนตรีในประเทศเพื่อเทียบเคียงมาตรฐานสากล
ในการผลิตนักดนตรีคลาสสิกของสถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนานั้น สถาบันฯคำนึงถึงความเสมอภาค และความหลากหลายในการจัดการเรียนการสอนภายใต้ปณิธาน “พัฒนาพรสวรรค์ สรรค์สร้างคีตกวี ผลิตนักดนตรีสู่สากล” ในช่วงเริ่มต้นจะรับนักศึกษาจากผู้มีคุณสมบัติตามมาตรฐานที่สถาบันฯ กำหนดปีละ ๓๐ คน ทั้งนี้การจัดการเรียนการสอนยังคงไว้ซึ่งมาตรฐานหลักสูตรการศึกษา เพื่อให้สามารถพัฒนาตนเองสู่ความเป็นนักดนตรีคลาสสิกระดับนานาชาติ
นอกจากบทบาทของสถาบันฯ ในการจัดการเรียนการสอน จะจัดกิจกรรมในการบริการทางวิชาการแก่สังคม การพัฒนามาตรฐานและกำหนดเกณฑ์การประเมินมาตรฐานด้านดนตรีคลาสสิก สถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนาจึงมีความแตกต่างจากสถาบันการศึกษาทั่วไปอันเป็นเอกลักษณ์ที่สำคัญของสถาบันฯ