เครียด อารมณ์เหวี่ยงง่าย? ถึงเวลาคุยกับนักจิตวิทยาหรือยัง

[อนุชา เด่นสง่าคุณ]

ความเครียดในยุคนี้เพิ่มแบบไม่ปรานี ทั้งงานที่กดดัน ความสัมพันธ์ที่ซับซ้อน หรือเหตุการณ์ที่ควบคุมไม่ได้ ทำให้หลายคนเริ่มเจอปัญหานอนไม่หลับ อารมณ์แกว่งง่าย หงุดหงิดบ่อย หรือรู้สึกเหนื่อยล้าทางใจโดยไม่รู้สาเหตุ การมองหาผู้เชี่ยวชาญอย่าง นักจิตวิทยา จึงเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ช่วยให้หลายคนได้เปิดใจ พูดในสิ่งที่เก็บไว้ และค่อย ๆ กลับมาเข้าใจตัวเองอีกครั้งโดยไม่รู้สึกโดดเดี่ยวในปัญหาที่ต้องเผชิญ

ความเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์อาจเกิดขึ้นช้า ๆ จนแทบไม่ทันสังเกต แต่เมื่อถึงจุดที่เริ่มกระทบงาน ความสัมพันธ์ หรือคุณภาพชีวิต นั่นคือสัญญาณสำคัญที่ร่างกายต้องการให้เราหยุดและรับมืออย่างถูกวิธี ไม่ใช่แค่ “ทนเอา” หรือ “ปล่อยไปตามเวลา” อีกต่อไป

ความเครียดสะสมส่งผลกับสมองและร่างกายอย่างไร
ความเครียดไม่ได้อยู่แค่ในความคิด แต่มีผลกับระบบประสาท ฮอร์โมน และพฤติกรรมโดยตรง ฮอร์โมนคอร์ติซอลที่สูงต่อเนื่องจะทำให้หัวใจเต้นเร็ว นอนไม่หลับ สมาธิสั้น และเกิดอารมณ์เหวี่ยงง่าย การกินมากเกินไปหรือกินน้อยลงผิดปกติ ล้วนเป็นผลจากภาวะตึงเครียดยาวนาน

ในเชิงจิตใจ ความเครียดสะสมอาจกลายเป็นความวิตกกังวล ความคิดลบวนซ้ำ หรือความรู้สึกไร้ค่าโดยไม่รู้ตัว การพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญจะช่วยให้แยกแยะว่าอาการเหล่านี้เกิดจากเหตุการณ์ ปัญหาเฉพาะหน้า หรือเกิดจากรูปแบบความคิดที่ควรได้รับการปรับอย่างเป็นระบบ

จากนอนไม่หลับถึงอารมณ์แปรปรวน ภาพรวมปัญหาสุขภาพจิตที่มักถูกมองข้าม
หลายคนคิดว่าปัญหาสุขภาพจิตต้องหนักระดับซึมเศร้าหรือโรคทางจิตเวชเท่านั้นถึงจะต้องปรึกษา แต่ความจริงไม่จำเป็นเลย การนอนไม่หลับติดต่อกัน ความรู้สึกหมดไฟ ความสัมพันธ์ในครอบครัวตึงเครียด หรือการคิดทบทวนเรื่องเดิมซ้ำ ๆ ล้วนเป็นสัญญาณของภาวะที่ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญอย่างยิ่ง

หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแล อาจกลายเป็นปัญหาเรื้อรังที่ยากต่อการจัดการในอนาคต การเข้าพบมืออาชีพตั้งแต่ต้นไม่เพียงช่วยให้เข้าใจปัญหาเร็วขึ้น แต่ยังทำให้ป้องกันไม่ให้ลุกลามเป็นภาวะซึมเศร้าหรือความวิตกกังวลขั้นรุนแรงได้

ปรึกษาสุขภาพจิตกับนักจิตวิทยา ช่วยจัดการความคิดและอารมณ์แบบเป็นขั้นตอน
นักจิตวิทยาไม่ได้ทำหน้าที่แค่รับฟัง แต่จะช่วยสะท้อนความคิดและช่วยให้เห็นมุมที่ตัวเองมองไม่ออก ทั้งเทคนิคการตั้งคำถาม การเชื่อมโยงเหตุการณ์กับอารมณ์ และการช่วยให้ค้นหารูปแบบความคิดที่เป็นต้นตอของความเครียด

เทคนิคที่ใช้บ่อย เช่น 
– Cognitive Behavioral Approach (CBT) การปรับความคิดและพฤติกรรม 
– Emotional Awareness การสังเกตอารมณ์ผ่านร่างกาย 
– Solution-Focused Brief Therapy เน้นหาทางออกเฉพาะหน้า 
– Mindfulness-Based Counseling การใช้สติช่วยจัดการความคิดฟุ้งซ่าน 

นักจิตวิทยาจะออกแบบแผนการดูแลที่เหมาะกับปัญหาเฉพาะของแต่ละคน ไม่ใช่คำแนะนำแบบสำเร็จรูปที่ใช้กับใครก็ได้

เมื่อตัดสินใจปรึกษานักจิตวิทยาออนไลน์ เซสชันจริงๆ เป็นอย่างไร
การเข้าปรึกษานักจิตวิทยาออนไลน์กำลังได้รับความนิยม เพราะสะดวกและเป็นส่วนตัวมากกว่า เริ่มต้นเพียงเลือกช่วงเวลาที่สะดวก จากนั้นนักจิตวิทยาจะเริ่มต้นด้วยการทำความเข้าใจเบื้องต้น เช่น ความเครียดที่กำลังเผชิญ ความสัมพันธ์ หรือปัญหาที่อยากแก้ไข

ส่วนใหญ่เซสชันแรกจะเป็นการสำรวจภาพรวม ก่อนเข้าสู่การเจาะลึกในครั้งต่อไป ระหว่างพูดคุย นักจิตวิทยาจะค่อย ๆ ช่วยให้ผู้รับการปรึกษามองความคิดตัวเองอย่างเป็นกลาง และเห็นรูปแบบอารมณ์ที่อาจไม่เคยสังเกตมาก่อน โปรแกรมออนไลน์ยังทำให้ผู้คนที่อยู่ต่างจังหวัดหรือมีเวลาน้อยเข้าถึงผู้เชี่ยวชาญได้ง่ายขึ้นมาก

นักจิตบำบัดและนักจิตวิทยาทำงานร่วมกับคุณอย่างไรในระยะยาว
แม้บทความนี้จะเน้นที่ “นักจิตวิทยา” แต่หลายครั้งนักจิตบำบัดอาจเข้ามาทำงานร่วมด้วย หากปัญหาเกี่ยวข้องกับแผลใจในอดีตหรือประสบการณ์ที่ฝังลึก นักจิตวิทยาจะประเมินว่าเหมาะกับแนวทางใด และส่งต่อผู้เชี่ยวชาญที่เหมาะสมเมื่อจำเป็น

ระยะยาวแล้ว นักจิตวิทยาจะทำงานแบบเป็นทีมกับผู้รับคำปรึกษา ช่วยประเมินความก้าวหน้า ปรับเป้าหมาย และให้เทคนิคใหม่ ๆ ที่ใช้ได้ในชีวิตประจำวัน เช่น การแก้ความคิดลบ การสร้างขอบเขตชีวิตส่วนตัว หรือการฝึกการยอมรับความรู้สึกโดยไม่ต่อต้านตัวเอง

เลือกนักจิตวิทยาให้เหมาะกับลักษณะปัญหาและสไตล์การคุยของตัวเอง
การเลือกนักจิตวิทยาเป็นเรื่องสำคัญมาก เพราะความเข้ากันได้คือหัวใจของการบำบัด ควรเลือกจากปัจจัย เช่น 
– ความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง เช่น เครียดจากงาน ความสัมพันธ์ วัยรุ่น วิตกกังวล 
– ประสบการณ์ทำงาน และรูปแบบการพูดคุย 
– ความรู้สึกปลอดภัย ไม่ถูกตัดสิน 
– ความเป็นมิตรและแนวทางที่สอดคล้องกับบุคลิกของเรา 

หากคุยแล้วไม่คลิก สามารถเปลี่ยนผู้เชี่ยวชาญได้ เป็นเรื่องปกติและไม่ใช่ความผิดของใคร การหาผู้ที่เหมาะสมคือส่วนหนึ่งของการดูแลใจที่ดี

วางแผนจำนวนครั้ง ค่าใช้จ่าย และการดูแลใจต่อเนื่องหลังเริ่มปรึกษาปัญหาสุขภาพจิต
ค่าใช้จ่ายในการปรึกษานักจิตวิทยาแตกต่างตามประสบการณ์ โดยเฉลี่ยอยู่ที่ 400–1,500 บาทต่อครั้ง ใช้เวลาประมาณ 45–60 นาที ซึ่งเป็นระยะที่เหมาะสมสำหรับการพูดคุยและทบทวนตัวเอง

หลังเริ่มปรึกษา ควรจดอารมณ์ สังเกตพฤติกรรมตัวเอง และนำข้อมูลเหล่านั้นมาพูดคุยในเซสชันถัดไป เพื่อให้เห็นความเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง เทคนิคง่าย ๆ ที่ช่วยได้ เช่น การกำหนดลมหายใจ การจัดระบบชีวิตประจำวัน หรือการตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ ที่ทำได้จริงในแต่ละสัปดาห์

การดูแลใจไม่ใช่เรื่องครั้งเดียวจบ แต่คือเส้นทางที่ค่อย ๆ ปรับ และนักจิตวิทยาคือผู้ช่วยเดินไปพร้อมกับคุณในวันที่ชีวิตหนักเกินจะรับไว้คนเดียว