ข้อเข่าเสื่อม อย่าปล่อยอาการลุกลาม! รักษาได้ด้วยวิธีที่ปลอดภัย

[ไม้เอก การันต์]

ข้อเข่าเสื่อม อันตรายใกล้ตัว! รักษาได้ด้วยวิธีที่ปลอดภัย

ข้อเข่าเสื่อมอาจเป็นสัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม เริ่มรักษาตั้งแต่ระยะแรกได้ง่ายกว่าที่คิด ทั้งการใช้ยา กายภาพบำบัด หรือแม้แต่การปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน

เมื่ออายุมากขึ้น หลายคนเริ่มเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงของร่างกาย หนึ่งในปัญหาสุขภาพที่พบบ่อยคือ “ข้อเข่าเสื่อม” ซึ่งเป็นภาวะที่กระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ทั้งอาการปวดตึง ขัดเข่า หรือเดินเหินลำบาก หากปล่อยไว้อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับภาวะข้อเข่าเสื่อม สาเหตุ อาการ แนวทางการดูแลรักษา และวิธีป้องกันอย่างถูกวิธี เพื่อให้คุณหรือคนที่คุณรักสามารถใช้ชีวิตได้อย่างคล่องตัว และมีความสุขมากขึ้น
ข้อเข่าเสื่อม คืออะไร? พบได้บ่อยในใครได้บ้าง

โรคข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis of The Knee) คือ ภาวะที่กระดูกอ่อนบริเวณข้อเข่าซึ่งทำหน้าที่รองรับแรงกระแทก และช่วยให้ข้อเคลื่อนไหวได้อย่างลื่นไหลเกิดการสึกหรอ หรือเสื่อมสภาพลงตามอายุ หรือเสื่อมจากการใช้งานข้ออย่างหนักและต่อเนื่อง เมื่อกระดูกเสื่อมลง กระดูกที่อยู่ใต้ผิวข้อจะเสียดสีกันโดยตรง ส่งผลให้เกิดอาการปวด บวม ขัดข้อ หรือขยับข้อได้ยากขึ้น

โรคนี้มักพบในผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป แต่ก็สามารถเกิดได้กับคนอายุน้อยหากมีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น น้ำหนักเกิน ออกกำลังกายผิดท่า หรือมีประวัติการบาดเจ็บที่เข่ามาก่อน โดยทั่วไป ข้อเข่าเสื่อมจะค่อย ๆ รุนแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม
อาการแบบไหนเป็นสัญญาณเตือนโรคข้อเข่าเสื่อม

หลายคนอาจมองข้ามอาการเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่เกิดขึ้นกับข้อเข่า แต่ความจริงแล้วสิ่งเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคข้อเข่าเสื่อม หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแล อาการอาจรุนแรงขึ้นจนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้

• ปวดข้อเข่าขณะเดิน ขึ้น-ลงบันได หรือเมื่อลุกจากท่านั่ง
• ข้อเข่ามีเสียงดังกรอบแกรบขณะขยับ
• ข้อเข่าบวม หรือรู้สึกร้อนบริเวณข้อ
• รู้สึกตึงขัดเวลาเหยียดหรือพับเข่า
• เคลื่อนไหวข้อเข่าได้น้อยลง หรือรู้สึกว่าข้อฝืด
• หัวเข่าผิดรูป หรือเดินแล้วเข่าทรุดง่าย

สาเหตุของโรคข้อเข่าเสื่อมเกิดมาจากอะไรบ้าง?

โรคข้อเข่าเสื่อมสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นการเสื่อมลงตามอายุ หรือเกิดจากปัจจัยภายนอกที่ส่งผลต่อข้อเข่าโดยตรง โดยทั่วไปแล้วสามารถแบ่งสาเหตุออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ ความเสื่อมแบบปฐมภูมิ และความเสื่อมแบบทุติยภูมิ

สาเหตุที่มาจากความเสื่อมแบบปฐมภูมิ

• อายุที่เพิ่มมากขึ้น ทำให้กระดูกอ่อนในข้อเข่าเสื่อมลง
• การใช้งานข้อเข่าเป็นเวลานาน เช่น การยืนนาน เดินเยอะ หรือนั่งยองบ่อย
• น้ำหนักตัวมาก ทำให้ข้อเข่ารับน้ำหนักเกินปกติ
• พันธุกรรมหรือกรรมพันธุ์ที่มีแนวโน้มเป็นโรคข้อเสื่อม

สาเหตุที่มาจากความเสื่อมแบบทุติยภูมิ

• การบาดเจ็บบริเวณข้อเข่า เช่น กระดูกแตกหรือเอ็นฉีก
• การอักเสบเรื้อรังของข้อ เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
• โรคเมตาบอลิกบางชนิด เช่น โรคเกาต์ ที่มีผลต่อข้อ
• การผ่าตัดหรือฉีดยาที่ข้อเข่าบ่อยครั้ง อาจทำให้ข้อเสื่อมเร็วขึ้น

วิธีรักษาอาการข้อเข่าเสื่อมทำได้อย่างไรบ้าง?

แม้ว่าโรคข้อเข่าเสื่อมจะไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่ก็สามารถบรรเทาอาการ และชะลอความเสื่อมของข้อเข่าได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกวิธี โดยแนวทางการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมมีทั้งแบบใช้ยา ไม่ใช้ยา และการผ่าตัด ซึ่งแพทย์จะเลือกใช้วิธีที่เหมาะสมตามระดับความรุนแรงของอาการ

รักษาข้อเข่าเสื่อมโดยการใช้ยา

การใช้ยา เป็นการรักษาข้อเข่าเสื่อมวิธีแรก ๆ ที่แพทย์มักแนะนำเพื่อลดอาการปวด บรรเทาอาการข้อเข่าเสื่อมอักเสบ โดยยาที่ใช้บ่อย ได้แก่ ยาพาราเซตามอล ยาต้านการเกิดเข่าอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) และยาคลายกล้ามเนื้อ

นอกจากนี้ ยังมีการใช้ยาทาเฉพาะที่ หรือสเปรย์บรรเทาอาการปวดร่วมด้วย ในบางกรณีที่อาการไม่ดีขึ้น แพทย์อาจพิจารณาการฉีดยาเข้าข้อ เช่น ฉีดสเตียรอยด์เพื่อลดการอักเสบ หรือฉีดกรดไฮยาลูโรนิก (HA) เพื่อเพิ่มน้ำหล่อลื่นและลดแรงเสียดสีในข้อเข่า

รักษาข้อเข่าเสื่อมโดยไม่ใช้ยา

การรักษาข้อเข่าเสื่อมโดยไม่ใช้ยา จะเน้นไปที่การดูแลร่างกายให้เหมาะสม และลดพฤติกรรมที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อม เช่น การควบคุมน้ำหนัก หลีกเลี่ยงการนั่งยองหรือยืนเป็นเวลานาน รวมถึงการทำกายภาพบำบัดเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อรอบเข่าให้แข็งแรง ซึ่งจะช่วยพยุงข้อและลดแรงกระแทกในการเดิน รวมถึงการใช้เครื่องพยุงข้อเสริม เช่น ผ้ารัดเข่า หรือไม้เท้า ช่วยให้การเดินคล่องตัวและปลอดภัยมากขึ้น

รักษาข้อเข่าเสื่อมด้วยวิธีการผ่าตัด

หากผู้ป่วยมีอาการเข่าเสื่อมรุนแรง และไม่ตอบสนองต่อการรักษาแบบอื่น แพทย์อาจแนะนำให้ทำการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม ซึ่งมีทั้งแบบเปลี่ยนบางส่วน และแบบเปลี่ยนทั้งข้อ การผ่าตัดนี้ช่วยให้ผู้ป่วยสามารถกลับมาเคลื่อนไหวได้ดีขึ้น ลดอาการปวด และเพิ่มคุณภาพชีวิต โดยเน้นการผ่าตัดร่วมกับการบล็อกเส้นประสาทเฉพาะจุด (Peripheral Nerve Block) เพื่อช่วยลดอาการเจ็บหลังผ่าตัด ทำให้ผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมฟื้นตัวเร็ว และสามารถเริ่มเดินหรือทำกายภาพได้เร็วขึ้น
ข้อเข่าเสื่อมรักษาให้หายได้ เพื่อคืนความสดใสให้ชีวิต

ข้อเข่าเสื่อม สามารถรักษาให้ดีขึ้นได้ด้วยวิธีที่เหมาะสมกับแต่ละระยะของอาการ เช่น การใช้ยาเพื่อลดอาการปวดและอักเสบ การทำกายภาพบำบัดเพื่อเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า การปรับพฤติกรรมเพื่อลดแรงกดที่ข้อเข่า รวมถึงการผ่าตัดในกรณีที่อาการรุนแรง การดูแลรักษาอย่างต่อเนื่องจะช่วยให้ข้อเข่าทำงานได้ใกล้เคียงปกติ ลดความเจ็บปวด เพิ่มความสามารถในการเคลื่อนไหวให้กลับมาใช้ชีวิตได้ดีใกล้เคียงปกติมากขึ้น