ยาลดไขมัน ใช้อย่างไรให้ถูกวิธี ลดโอกาสเกิดผลข้างเคียง

[พรสัก ส่องแสง]

เมื่อพูดถึงการดูแลสุขภาพและความเป็นอยู่ดีกินดี การควบคุมระดับไขมันในร่างกายเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม ไขมันสะสมในร่างกายอาจเป็นต้นเหตุของหลายโรคเรื้อรัง บางกรณีการใช้ยาลดไขมันในร่างกายอาจเป็นทางเลือกที่เหมาะสม

หากเกิดการสะสมไขมันมากเกินไป ส่งผลให้เส้นหลอดเลือดมีการขยายตัว อาจทำให้การไหลเวียนของเลือดผิดปกติเป็นอันตรายได้ ยาลดไขมันหรือยาลดคอเลสเตอรอลจะช่วยในการลดระดับไขมันชนิดเรียกว่า "ไขมันไม่ดีหรือไขมันเลว" อย่างคลอเรสเตอรอล ไตรกลีเซอไรด์ ส่งผลเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ โรคหลอดเลือด

บทความนี้จะให้ความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาลดไขมัน ใครควรต้องใช้ ยาลดไขมันมีประเภทอะไรบ้าง คำแนะนำและผลข้างเคียงยาลดไขมัน มาฝากผู้รักสุขภาพทุกคน

ยาลดไขมันเหมาะกับใคร
ยาลดไขมันมักใช้กับบุคคลมีระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูง ลดภาวะเสี่ยงต่อการเกิดโรค ผู้ต้องใช้ยาละลายไขมันมักจะเกิดจากปัจจัยเสี่ยงหรือสภาวะทางการแพทย์ ดังต่อไปนี้

  • ผู้มีระดับคอเลสเตอรอลชนิดไลโปโปรตีน (LDL) ในเลือดสูง เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ
  • การสะสมของไขมันในหลอดเลือดแดง ทำให้เกิดการตีบตันและแข็งตัวของหลอดเลือดแดง ส่งผลให้เลือดไหลเวียนลดลง ยาลดไขมันชะลอการเพิ่มของการแข็งตัวของหลอดเลือดได้
  • ผู้เป็นโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคหลอดเลือดหัวใจอื่น ๆ จะได้รับยากลุ่มสแตตินเพื่อลดความเสี่ยงของโรคในอนาคต
  • ผู้เป็นโรคเบาหวานมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ ยาลดไขมันในเลือดช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นได้
  • ประวัติบุคคลในครอบครัวเป็นโรคหัวใจ คอเลสเตอรอลสูง มีแนวโน้มจะได้รับยาละลายไขมันในเลือดได้มาก
  • ความดันโลหิตสูงเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ อาจจำเป็นต้องใช้ยาลดไขมันร่วมกับยาลดความดันโลหิต
  • การสูบบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงเกิดโรคหัวใจ ยากลุ่มสแตตินเป็นส่วนหนึ่งของแผนในการรักษาสำหรับผู้สูบบุหรี่
  • ภาวะโรคอ้วนมีน้ำหนักมากเกินไป อาจทำให้ระดับคอเลสเตอรอลสูง เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดหัวใจ

ยาลดไขมันมีกี่ประเภท แต่ละประเภทต่างกันอย่างไร
ยาลดไขมันมีหลายประเภท ในหัวข้อนี้จะยกตัวอย่างกลุ่มยาลดไขมันรวม 5 ประเภทดังนี้

1. ยากลุ่มสแตติน (Statins)
กลุ่มยาสแตตินเป็นยาชนิดแรกนิยมใช้รักษาไขมันในเลือด ยากลุ่มนี้ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดีในเลือด ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด

ยากลุ่มสแตตินทำงานโดยการยับยั้งเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการผลิตคอเลสเตอรอลในตับ ลดปริมาณคอเลสเตอรอลที่ไหลเวียนในเลือด ตัวอย่างยาเช่น ยาลดไขมันในเลือด atorvastatin, ซิมวาสแตติน, โรสุวาสแตติน, โลวาสแตติน, พราวาสแตติน

2. ยากลุ่มไนอะซิน (Niacin)
ไนอะซิน (วิตามินบี 3) ใช้เป็นการรักษาเพื่อช่วยลดระดับคอเลสเตอรอล ไตรกลีเซอไรด์ LDL ในเลือด ขณะเดียวกันก็เพิ่มระดับคอเลสเตอรอล HDL "ไขมันดี"

ไนอาซินทำงานส่งผลต่อการเผาผลาญไขมัน ไลโปโปรตีนในร่างกาย ช่วยลดระดับไขมันบางชนิด ที่เพิ่มความเสี่ยงของโรคหัวใจ โรคหลอดเลือด แต่มักไม่นิยมใช้เพราะผลข้างเคียงอาจเกิดขึ้นได้ เช่น อาการหน้าแดงและปัญหาเกี่ยวกับตับ ตัวอย่าง เช่นไนอาซิน (วิตามินบี 3)

3. ยากลุ่มเรซิน (Resins)
กลไกการทำงานเรซินจับกับกรดน้ำดีในลำไส้ช่วยย่อยไขมัน เพื่อป้องกันการดูดซึมกลับเข้าสู่ร่างกายกระตุ้นให้ตับใช้คอเลสเตอรอลเพื่อสร้างกรดน้ำดีมากขึ้น ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การใช้เรซินมักใช้ร่วมกับยาละลายไขมันอื่น ๆ เพื่อลดระดับคอเลสเตอรอลชนิดเลว (LDL) ยาลดไขมันกลุ่มเรซินอาจมีผลข้างเคียง ปฏิกิริยาอื่น ๆ อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นควรรับประทานยานี้ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ตัวอย่างยาเช่น Cholestyramine, Colesevelam, Colestipol

4. ยากลุ่มอิเซททิไมบ์ (Ezetimibe)
อิเซททิไมบ์เป็นยาลดไขมันใช้ลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด กลไกการทำงานลดการดูดซึมคอเลสเตอรอลจากลำไส้ ยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอลในอาหารขับออกมาในน้ำดี

Ezetimibe ใช้เป็นการรักษาแบบสแตนด์อโลน สำหรับลดระดับคอเลสเตอรอล อาจใช้ร่วมกับยากลุ่ม statin เพื่อลดคอเลสเตอรอลชนิด LDL เหมาะกับบุคคลภาวะคอเลสเตอรอลสูง หรือผู้ที่ไม่สามารถใช้ยากลุ่มสแตตินได้

5. ยากลุ่มไฟเบรท (Fibrates)
ไฟเบรตเป็นยาใช้ในการลดระดับไขมันในเลือด โดยเฉพาะระดับไตรกลีเซอไรด์ ยาจะออกฤทธิ์ลดกระบวนการผลิตไลโปโปรตีนมีหน้าที่ลำเลียงไตรกลีเซอร์ไรด์ในกระแสเลือด กำจัดไตรกลีเซอร์ไรด์จากเลือด เพื่อลดระดับไตรกลีเซอไรด์ มีผลต่อการเพิ่มระดับ HDL ในเลือด

ไฟเบรตใช้กับบุคคลระดับไตรกลีเซอไรด์สูง หรือผู้มีไตรกลีเซอไรด์สูงร่วมกับคอเลสเตอรอล HDL ต่ำ อาจใช้ร่วมกับยาลดไขมันอื่น ๆ ได้ด้วย ตัวอย่างยา เช่นฟีโนไฟเบรต, เจมไฟโบรซิล


ข้อแนะนำการใช้ยาลดไขมันให้ปลอดภัย
เมื่อพิจารณาการใช้ยาลดไขมัน สิ่งสำคัญต้องคำนึงถึงสุขภาพ ความปลอดภัยของตนเอง ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพทุกครั้งก่อนเริ่มใช้ยา สรุปคำแนะนำในการใช้ยาลดไขมัน ได้ดังนี้

  • ก่อนใช้ยาลดไขมัน ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อประเมินสุขภาพโดยรวมประวัติทางการแพทย์ รวมถึงปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ ก่อนทุกครั้ง
  • ทำความเข้าใจถึงประโยชน์ ความเสี่ยง หารือเกี่ยวกับผลข้างเคียงอาจเกิดขึ้นจากยาลดไขมันกับแพทย์ เพื่อเข้าใจวิธีการทำงานของยา รวมถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นได้ต่อสุขภาพ
  • การตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอเมื่อรับประทานยาลดไขมัน เพื่อช่วยให้แพทย์สามารถติดตามความคืบหน้าของผลการเปลี่ยนแปลง ปรับขนาดยาหากจำเป็น
  • ปฏิบัติตามคำแนะนำในการใช้ยาตามแพทย์กำหนดเสมอ การรับประทานมากหรือน้อยกว่าขนาดที่แนะนำอาจเป็นอันตรายหรือไม่ได้ผล
  • ระวังผลข้างเคียงทำความเข้าใจกับผลข้างเคียงจากยาลดไขมัน หากพบความผิดปกติที่รุนแรง ติดต่อแพทย์ทันที
  • ปฏิกิริยาระหว่างยา แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยา อาหารเสริม หรือสมุนไพรอื่น ๆ ที่รับประทานอยู่ ยาบางชนิดอาจเกิดปฏิกิริยาเชิงลบกับยาลดไขมัน
  • แพทย์ควรให้ความรู้แก่ผู้ป่วยเกี่ยวกับยาที่กำลังรับประทาน ทำความเข้าใจกลไกการออกฤทธิ์ ส่งผลต่อร่างกายอย่างไร เหตุใดจึงแนะนำให้ใช้ยา รวมทั้งนัดติดตามอย่างต่อเนื่อง

ยาลดไขมันกับผลข้างเคียง
ผลข้างเคียงของยาลดไขมันอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับส่วนผสมของยา ปฏิกิริยาของร่างกายแต่ละคน สิ่งสำคัญต้องเข้าใจยาลดไขมันไม่ใช่จะปลอดภัยหรือมีประสิทธิภาพทั้งหมด เพราะบางชนิดอาจมีความเสี่ยงสูง ดังนั้นในหัวข้อนี้จะมาอธิบายถึงผลข้างเคียงยาลดไขมันอาจจะเกิดขึ้น ดังนี้

  • ผลกระทบต่อหัวใจและหลอดเลือด ยาลดไขมันบางชนิดเพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ ความดันโลหิต ความเสี่ยงต่อการเต้นของหัวใจผิดปกติ (ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ)
  • ปัญหาเกี่ยวกับการย่อยอาหาร ยาลดไขมันในเลือดผลข้างเคียงอาจทำให้ระบบทางเดินอาหารแปรปรวน รวมถึงคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
  • นอนไม่หลับวิตกกังวลยาลดไขมันผลข้างเคียงทำให้เกิดการนอนไม่หลับ กระสับกระส่าย รู้สึกกระวนกระวายใจ สั่น อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย อาจมีอาการปวดหัวร่วมด้วย
  • อุณหภูมิของร่างกายเพิ่มขึ้น ยาลดไขมันบางชนิดอาจทำให้อุณหภูมิร่างกายเพิ่มขึ้น (thermogenesis) ทำให้รู้สึกไม่สบายตัวนำไปสู่การขาดน้ำได้
  • ปัญหาเกี่ยวกับตับไต ยาลดไขมันบางตัวอาจทำให้เกิดความเสียหายของตับหรือปัญหาเกี่ยวกับไต
  • อาการแพ้ ส่วนผสมบางอย่างในยาลดไขมันอาจกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ในบุคคลแพ้ง่าย
  • ยาลดไขมันอาจเกิดปฏิกิริยากับยาอื่น ๆ ที่ใช้อยู่ ซึ่งอาจลดประสิทธิภาพหรือก่อให้เกิดปฏิกิริยาที่เป็นอันตรายได้
  • ความผิดปกติของทางเดินอาหาร ยาลดไขมันบางชนิดอาจทำให้ระบบทางเดินอาหารเกิดปัญหา เช่น ท้องผูก ท้องอืด รวมถึงเกิดแก๊สในกระเพาะ
  • น้ำตาลในเลือดสูง ยาละลายไขมันบางชนิดอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้น อาจทำให้มีผลกับผู้ป่วยโรคเบาหวาน
  • ปฏิกิริยาทางผิวหนัง เช่น ผื่น คัน หรือลมพิษ อาจเกิดขึ้นได้จากการใช้ยาลดไขมันบางชนิด

ข้อควรปฏิบัติในการดูแลตัวเองขณะใช้ยาลดไขมัน


หากคุณกำลังพิจารณาใช้ยาลดไขมันภายใต้คำแนะนำของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ สิ่งสำคัญคือต้องให้ความสำคัญกับสุขภาพ ความปลอดภัยโดยรวมของตนเอง ข้อควรปฏิบัติในการดูแลตัวเองขณะใช้ยาลดไขมัน ดังต่อไปนี้

  • ก่อนเริ่มยาลดไขมัน ควรปรึกษาแพทย์เพื่อประเมินสุขภาพโดยรวม หารือเกี่ยวกับวิธีการรักษาพิจารณาถึงการใช้ยาลดไขมันเหมาะสมหรือไม่
  • ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ในการใช้ยาอย่างเคร่งครัด หลีกเลี่ยงการใช้เกินปริมาณแพทย์แนะนำ เนื่องจากอาจทำให้เกิดผลเสียได้
  • ตรวจเลือดเป็นประจำ ติดตามการเปลี่ยนแปลงของสุขภาพในขณะที่ใช้ยาลดไขมัน หากพบอาการผิดปกติ เกิดผลข้างเคียง ติดต่อแพทย์ทันที
  • ดื่มน้ำให้เพียงพอ ยาลดไขมันในเลือดบางชนิดสามารถเพิ่มอุณหภูมิของร่างกาย ทำให้เหงื่อออกมากขึ้น อาจทำให้ร่างกายขาดน้ำได้ อย่าลืมดื่มน้ำให้เพียงพอตลอดทั้งวัน
  • รับประทานอาหารเพื่อสุขภาพ เน้นการรักษาสมดุลโภชนาการอาหาร แม้ว่าจะใช้ยาลดไขมัน การกินอาหารเพื่อสุขภาพยังคงเป็นองค์ประกอบสำคัญในการดูแลสุขภาพ
  • การออกกำลังกายให้พอเหมาะกับระดับความสามารถของร่างกาย เพื่อผลดีต่อสุขภาพโดยรวม
  • ขจัดความเครียด อาจส่งผลต่อสุขภาพ ฝึกเทคนิคการคลายความเครียด เช่น การทำสมาธิ การหายใจลึก ๆ โยคะ หรือการใช้เวลาอยู่กับธรรมชาติ
  • นอนหลับให้เพียงพอในแต่ละคืน การอดนอนอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพร่างกาย
  • งดสูบบุหรี่ หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ ยากล่อมประสาท ยาลดไขมันบางชนิดอาจเกิดปฏิกิริยาทางลบได้

ยาลดไขมันกับข้อสรุป
ยาลดไขมันใช้ในการควบคุมระดับคอเลสเตอรอลในร่างกาย ลดความเสี่ยงโรคหัวใจ โรคหลอดเลือด ผู้ป่วย ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพราะอาจเกิดความเสี่ยงต่อการใช้ยา รวมทั้งโรคอื่น ๆ บางคนกินยาลดไขมันแล้วปวดกล้ามเนื้อ อาจเป็นผลข้างเคียงเกิดขึ้นได้ นอกจากนี้ต้องปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตควบคู่ไปด้วย ทำให้การรักษามีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น