วิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบ พร้อมวิธีดูแลตัวเอง

[เดซี่ คิม]

ทำความรู้จักโรคหนังศีรษะอักเสบ พร้อมวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบเบื้องต้นที่จะช่วยบรรเทา และทุเลาอาการซึ่งสามารถทำได้ด้วยตัวเอง

• หนังศีรษะอักเสบคืออะไร ?
• หนังศรีษะอักเสบเกิดจากอะไร ?
• หนังศีรษะอักเสบควรพบแพทย์หรือไม่ ?
• วิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบทำอย่างไร ?
• ดูแลตัวเองเมื่อหนังศีรษะอักเสบอย่างไร ?

ปูพื้นฐานวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบ พร้อมวิธีดูแลตัวเอง แบบฉบับเข้าใจง่าย ครบ จบในบทความนี้




หนังศีรษะอักเสบ (Seborrheic Dermatitis)

หนังศีรษะอักเสบ (SEBORRHEIC DERMATITIS) เป็นโรคเกี่ยวกับหนังศีรษะที่ทำให้เกิดอาการอักเสบบริเวณหนังศีรษะชั้นนอก ก่อให้เกิดอาการเป็นผื่นแดงในพื้นที่ที่อักเสบ หนังศีรษะลอกออกมาเป็นขุยสีขาว หรือเหลือง หนังศีรษะมัน และมีอาการคัน ในรายที่คันมาก ๆ อาจเการุนแรงจนทำให้เกิดแผลถลอกได้

ในบางรายอาการอักเสบอาจจะไม่เกิดขึ้นแค่ที่หนังศีรษะเพียงอย่างเดียวเท่านั้น อาจเกิดขึ้นที่บริเวณใบหน้า ใบหู คอ หน้าอก หรือหลังได้ด้วย ซึ่งในปัจจุบันมีวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบมากมายหลายวิธี


หนังศีรษะอักเสบ เกิดจากอะไร

สาเหตุของการเกิดหนังศีรษะอักเสบมีมากมายหลายปัจจัย จนไม่อาจสรุปให้ชัดเจนได้ด้วยซ้ำ บางครั้งเป็นเรื่องของสภาพแวดล้อม สภาพอากาศ อุณหภูมิ ความชื้นในแต่ละวันที่เราต้องพบเจอ บางครั้งเป็นเรื่องของสารเคมีในร่างกาย ฮอร์โมน หรืออาหารการกิน แต่โดยส่วนใหญ่แล้วหนังศีรษะอักเสบมักเกิดในบริเวณที่หนังศีรษะมีอาการมันมาก ซึ่งจะเป็นข้อบ่งชี้สำคัญไปถึงวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบ

เมื่อหนังศีรษะเกิดอาการมัน ความมันนี้จะก่อให้เกิดสภาวะที่เอื้ออำนวยต่อการเจริญเติบโตของเชื้อราที่ชื่อว่า มาลาสซีเซีย (Malassezia) เนื่องจากเชื้อรามาลาสซีเซียจะกินไขมัน / น้ำมันบนหนังศีรษะ จนปริมาณน้ำมันที่ผิวหนังเสียสมดุล ทำให้ร่างกายต้องตอบสนองโดยการปล่อยกรดโอเลอิก (Oleic acid) ออกมา และก่อให้เกิดการอักเสบ

ดังนั้นปัจจัยที่กระตุ้นให้ผิวหนังผลิตไขมันออกมาเพื่อพยายามรักษาความชุ่มชื้น เช่น อาหารการกิน วิตามิน ยิ่งเมื่อมารวมกับอากาศที่เย็น และแห้ง ก็ยิ่งเสริมกันให้ก่อโรคได้ง่ายมากขึ้น

ทั้งนี้การอักเสบมาก หรือน้อย จะขึ้นอยู่กับการตอบสนองของร่างกาย รวมไปถึงการทำงานของระบบภูมิคุ้มของร่างกายด้วย ในบางรายอาจเกิดโรคหนังศีรษะอักเสบอันเป็นผลต่อเนื่องจากโรคที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันโดยตรง เช่น โรคมะเร็ง, โรคเอดส์ (AIDS), โรคตับอ่อนอักเสบจากแอลกอฮอล์ (alcoholic pancreatitis) เป็นต้น ทำให้ความยาก / ง่ายในการเกิดของโรค และความรุนแรงของอาการหนังศีรษะอักเสบในแต่ละรายต่างกัน ซึ่งจะทำให้การวินิจฉัยวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบก็จะต่างกันออกไปด้วย


เมื่อไหร่ที่ควรพบแพทย์

จริง ๆ แล้ว อาการหนังศีรษะอักเสบ ไม่ใช่โรคร้ายแรง หากไม่ได้เกิดการอักเสบร่วมกับการเป็นโรคอย่างอื่น วิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบส่วนมาก สามารถทำได้โดยปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ลดปัจจัยก่อโรค และรักษาให้หายเองได้โดยไม่ต้องพบแพทย์

อย่างไรก็ตาม หากไม่สามารถรักษาให้หายด้วยตัวเอง และอาการของโรคก่อให้เกิดผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น เกิดการระคายเคืองจนไม่มีสมาธิกับการทำงาน รบกวนการนอน เกิดความวิตกกังวลจากการเสียบุคลิกภาพ หรืออับอาย เป็นต้น เหล่านี้เป็นสัญญาณบ่งชี้ว่า ถึงเวลาที่ควรไปพบแพทย์ เพื่อรับคำแนะนำสำหรับวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบจากแพทย์ต่อไป เพราะหนังศีรษะอักเสบ นอกจากจะสร้างความรำคาญ และทำให้เราเสียบุคลิกภาพแล้ว เราอาจเป็นโรคเรื้อรังโดยไม่รู้ตัว และอาจเป็นสัญญาณบ่งชี้ของโรคไม่พึงประสงค์อย่างอื่นได้


วิธีสังเกตอาการหนังศีรษะอักเสบ

• หนังศีรษะมัน
• มีขุยหนังศีรษะลอกออกมาในบริเวณที่มีอาการอักเสบ มีลักษณะเป็นรังแคสีเหลือง
• มีอาการแดง ระคายเคือง และคัน
• เจ็บหรือแสบหนังศีรษะ โดยเฉพาะเมื่อเหงื่อออกหรือโดนแสงแดด

วิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบ

ดังที่ได้กล่าวไปแล้วว่าวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบนั้นมีหลายวิธี ซึ่งบางวิธีก็สามารถทำได้ด้วยตัวเองที่บ้าน บางวิธีก็ต้องขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของแพทย์



1.ใช้แชมพูที่มีส่วนช่วยลดการอักเสบของผิวหนัง

เป็นวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบวิธีแรกที่เราสามารถทำได้ด้วยตัวเอง เพราะสามารถหาซื้อได้ตามท้องตลาดทั่วไป ควรเลือกใช้แชมพูที่มีคุณสมบัติดังนี้

• ลด / ควบคุมความมัน
• ลดปริมาณเชื้อรา
• ชะลอการผลัดเซลล์

ซึ่งคุณสมบัติเหล่านี้พบร่วมอยู่ในแชมพูขจัดรังแคเช่นกัน เพราะว่ารังแค และอาการหนังศีรษะอักเสบมีสาเหตุจากเชื้อรามาลาสซีเซียเหมือนกัน โดยอาจเริ่มต้นใช้จากแชมพูอย่างอ่อนก่อน ควรอ่านฉลากโดยละเอียดเพื่อรับทราบปริมาณตัวยา และจำนวนครั้งที่ควรใช้ต่อสัปดาห์ สังเกตอาการก่อน และหลังใช้ ถ้าอาการโดยรวมแย่ลงให้หยุดใช้ หรือหากใช้ติดต่อกันเกิน 12 สัปดาห์แล้วอาการยังไม่ดีขึ้น ควรพบแพทย์ เพื่อรับคำแนะนำ และวินิจฉัยวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบต่อไป เพราะเป็นไปได้ว่าอาการหนังศีรษะอักเสบที่เกิดขึ้น ไม่ได้เกิดจากเชื้อราดังกล่าว

2. การรักษาด้วยการใช้ยาสเตียรอยด์

ในกรณีที่มีอาการอักเสบรุนแรง หรือภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติ แพทย์อาจให้วิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบด้วยยาสเตอรอยด์เฉพาะที่ ซึ่งมีทั้งแบบเม็ด และแบบทา เพื่อรักษาอาการอักเสบโดยการกดภูมิคุ้มกันไม่ให้ตอบสนองต่อเชื้อราด้วยการอักเสบ

อย่างไรก็ตามในกรณีทีใช้ยาสเตอรอยด์จะต้องอยู่ภายใต้การวินิจฉัยของแพทย์

3. ยาต้านเชื้อรา

มักจะใช้เฉพาะในรายที่มีอาการอักเสบรุนแรง เป็นวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบที่จะต้องอยู่ภายใต้การวินิจฉัยของแพทย์เท่านั้น เนื่องจากยาต้านเชื้อรามีผลข้างเคียงค่อนข้างมาก  ยาต้านเชื้อราที่นิยมใช้กันคือ Terbinafine มีทั้งแบบเม็ด และแบบบทา

4. การบำบัดด้วยการใช้แสง

เป็นการรักษาโดยใช้แสงอัลตร้าไวโอเลต เอ (Ultraviolet A : UVA) เป็นตัวกระตุ้น ร่วมกับยาซอราเลน (Psoralen) ใช้ในรายที่มีอาการดื้อยาตัวอื่น ๆ

ผู้รับการบำบัดด้วยแสงจะต้องรักษาต่อเนื่อง อย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง เป็นเวลา 3 – 4 เดือน

การบำบัดหนังศีรษะอักเสบด้วยการใช้แสงเป็นอีกหนึ่งวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบที่จะต้องอยู่ภายใต้การวินิจฉัยจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น


วิธีดูแลตัวเองเมื่อหนังศีรษะอักเสบ

ดังที่กล่าวมาแล้วว่า สาเหตุของการเกิดหนังศีรษะอักเสบที่แท้จริงมีมากมายหลายปัจจัย ซึ่งจะนำไปสู่สภาวะที่ทำให้หนังศีรษะของเราเกิดความมัน และจากความมันนี้เอง ก็จะตามมาด้วยเชื้อรามาลาสซีเซีย ซึ่งก่อให้เกิดอาการหนังศีรษะอักเสบต่อไป

วิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบในเบื้องต้น สามารถทำได้โดยการขจัดความมันส่วนเกินออกไปจากหนังศีรษะ เพื่อลดความเสี่ยงที่จะทำให้เกิดอาการหนังศีรษะอักเสบ บางครั้งเราอาจจะได้วิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบที่ถูกต้องจนหายเป็นปกติแล้ว แต่ก็อาจจะเผลอตัว เผลอใจไปบ้าง จนทำให้กลับมาเป็นโรคหนังศีรษะอักเสบอีกครั้งได้

เราสามารถบรรเทา หรือทุเลาอาการได้ด้วยตัวเองโดยการหมั่นดูแลรักษาความสะอาดของหนังศีรษะ ใช้แชมพูสูตรขจัดรังแค หรือสูตรอ่อนโยน โดยไม่สระผมด้วยน้ำที่ร้อน หรือเย็นเกินไป

หลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีกับเส้นผม และหนังศีรษะ เช่น ย้อมสีผม ยืดผม หรือผลิตภัณฑ์ประทินผิวที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์

นอกจากนี้การนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ไม่เครียด ทำกิจกรรมผ่อนคลาย รวมทั้งการลดหรือ (จะให้ดี) เลิกสูบบุหรี่ และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ก็มีส่วนช่วยในการบรรเทา และทุเลาอาการลงได้


ข้อสรุป ‘วิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบ’

ย้ำก่อนว่าโรคหนังศีรษะอักเสบไม่ใช่โรคร้ายแรง เพียงแต่ว่าอาการของโรคจะสร้างความรำคาญให้เรา และทำให้เราเสียบุคลิกภาพ จนอาจมีผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันของเรา ซึ่งหากเราดูแลตัวเองดีพอโรคนี้ก็จะหายไปเองได้

อย่างไรก็ตามโรคนี้ก็อาจกลับมาเยือนเราอีกได้ หากปัจจัยประกอบต่าง ๆ เอื้ออำนวย เมื่อเราทราบธรรมชาติของโรคแบบนี้แล้ว การหมั่นดูแลเอาใจใส่ ให้เวลากับตัวเองมากขึ้นก็ไม่ยากเกินไป

ในเบื้องต้นเราสามารถมีวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบด้วยตัวเองได้ ทั้งเพื่อป้องกัน บรรเทา และทุเลาอาการของโรคนี้ลงไป ทั้งยังมีการวินิจฉัยวิธีรักษาหนังศีรษะอักเสบทางการแพทย์รอรองรับอยู่ หากเราอาการของโรคอยู่นอกเหนือจากที่เราพอจะสามารถทำได้ด้วยตัวเอง