เครื่องวัดฝุ่นคืออะไร? ใช้งานยังไงได้บ้าง

[พรสัก ส่องแสง]

จากสถานการณ์ของประเทศไทยในปัจจุบันที่หลายพื้นต่างมีปัญหาทางสภาพอากาศ โดยเฉพาะในเรื่องของฝุ่นในอากาศ ไม่ว่าจะเป็นฝุ่น PM 2.5 หรือจะเป็นฝุ่นมลพิษจากการเผาไหม้ต่าง ๆ ก็ตาม ทำให้เครื่องวัดฝุ่นกลายมาเป็นอุปกรณ์ที่มีความจำเป็นในการตรวจวัดคุณภาพอากาศในพื้นที่

โดยในบทความนี้จะมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับเครื่องวัดฝุ่นกันว่า เครื่องวัดฝุ่นคืออะไร? ข้อจำกัดเครื่องตรวจวัดฝุ่นมีอะไรบ้าง พร้อมแนะนำประเภทของเครื่องวัดฝุ่นละอองในอากาศ
เครื่องวัดฝุ่น (Dust Monitors) คืออะไร? มีกี่แบบ?

เครื่องวัดฝุ่น หรือ Dust Monitors คือ อุปกรณ์ในการตรวจวัดปริมาณฝุ่นละอองในอากาศ โดยใช้วิธีการทางไฟฟ้าในการตรวจวัดฝุ่นละอองในอากาศที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางเล็กกว่า 2.5 ไมครอน และ 10 ไมครอน โดยเครื่องวัดปริมาณฝุ่นจะมีแยกประเภทชัดเจนว่าเป็นเครื่องวัดฝุ่น PM 2.5 หรือเครื่องวัดฝุ่น PM 10 ดังนั้นก่อนการเลือกซื้อเครื่องวัดฝุ่นจะต้องทราบก่อนว่าจะนำไปใช้กับฝุ่นละอองหรืองานแบบไหน เพื่อจะได้เลือกใช้เครื่องมือได้อย่างตรงจุดและมีประสิทธิภาพ
เครื่องวัดฝุ่นมีความสำคัญอย่างไร? มีประโยชน์อย่างไรบ้าง

หลังจากที่ได้ทำความเข้าใจเกี่ยวกับเครื่องวัดฝุ่นกันไปแล้ว ถัดมาเราจะมาดูกันว่าเครื่องมือวัดฝุ่นมีประโยชน์และสามารถช่วยแก้ปัญหาอะไรได้บ้าง

• ช่วยตรวจสอบคุณภาพอากาศภายในอาคาร (IAQ) ในห้องสะอาด (Clean Room) หรือในสถานที่ปิด
• ใช้ในการตรวจวัดค่ามลพิษทางอากาศจากของเสียที่เกิดขึ้นจากโรงงานก่อนมีการบำบัดและปล่อยสู่ธรรมชาติ
• ใช้ตรวจวัดเพื่อควบคุมความเสี่ยงที่อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อระบบทางเดินหายใจได้
• ใช้ในการติดตามสถานการณ์ของฝุ่นละอองในพื้นที่ต่าง ๆ ได้เช่น การตรวจค่าฝุ่น PM 2.5 ในแต่ละวันเป็นต้น
• การใช้งานในหน่วยงานต่าง ๆ ที่มีหน้าที่แก้ไข ดูแล และควบคุม ปริมาณมลพิษทางอากาศในพื้นที่

เครื่องวัดฝุ่นมีข้อจำกัดอย่างไร?

• ความแม่นยำ เครื่องวัดฝุ่นจะมีความแม่นยำที่แตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับประเภทและคุณภาพของตัววัดค่าฝุ่น โดยทั่วไปแล้วเครื่องวัดฝุ่นแบบพกพามีความแม่นยำน้อยกว่าเครื่องวัดฝุ่นแบบตั้งโต๊ะ
• ช่วงการวัด เครื่องวัดฝุ่นแต่ละเครื่องมีช่วงการวัดที่แตกต่างกัน โดยทั่วไปแล้วเครื่องวัดฝุ่นแบบพกพาสามารถวัดปริมาณฝุ่นละอองได้ตั้งแต่ระดับต่ำถึงระดับปานกลางเท่านั้น
• ความไวต่อความชื้น เครื่องวัดฝุ่นบางรุ่นมีความไวต่อความชื้น ซึ่งสามารถส่งผลให้เกิดความคลาดเคลื่อนจากการวัดค่าได้
• ความไวต่ออุณหภูมิ เครื่องวัดฝุ่นบางรุ่นมีความไวต่ออุณหภูมิ ส่งผลให้ค่าที่วัดได้อาจมีความคลาดเคลื่อน
• ความไวต่อปัจจัยแวดล้อมอื่น ๆ เครื่องวัดฝุ่นบางรุ่นมีความไวต่อปัจจัยแวดล้อมอื่น ๆ ที่อาจส่งผลให้ค่าที่วัดได้มีความคลาดเคลื่อนเช่น ลม ฝน แสงแดด เป็นต้น

ประเภทของเครื่องวัดฝุ่นมีอะไรบ้าง?

ประเภทของเครื่องวัดฝุ่นจะถูกแบ่งประเภทออกตามลักษณะการใช้งาน โดยเครื่องมือวัดคุณภาพอากาศจะสามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ ดังนี้

• เครื่องวัดฝุ่นสำหรับใช้งานในบ้าน

เครื่องวัดฝุ่นในห้องหรือตามจุดต่าง ๆ ภายในตัวบ้าน จะมีฟังก์ชันการทำงานที่สามารถเชื่อมการทำงานกับแอปพลิเคชันได้ โดยจะมีความแม่นยำและราคาที่ค่อนข้างสูงกว่าเครื่องวัดฝุ่นแบบพกพา

• เครื่องวัดฝุ่นสำหรับใช้งานในโรงงาน

เครื่องวัดฝุ่นในโรงงานจะมีความแม่นยำในการวัดฝุ่นละอองสูงมาก แต่จะมีราคาที่ค่อนข้างสูงตามเช่นกัน มักใช้ในการวิจัย ควบคุม หรือตรวจวัดคุณภาพอากาศให้เป็นไปตามข้อกำหนด เพื่อความปลอดภัยและป้องกันการเกิดอันตรายต่อสุขภาพ

• เครื่องวัดฝุ่นแบบพกพา

เครื่องวัดฝุ่นแบบพกพาหรือเครื่องวัดฝุ่น PM 2.5 มีจุดเด่นคือมีขนาดเล็กพกพาสะดวก และเป็นที่นิยมอย่างมากในช่วงที่มีปริมาณฝุ่น PM 2.5 หนาแน่นในตรวจวัดฝุ่นละอองในอากาศเพื่อใช้ประเมินความเป็นอันตรายต่อสุขภาพในการใช้ชีวิตประจำวัน
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเครื่องวัดฝุ่น

AQI คืออะไร เครื่องวัดฝุ่นช่วยได้อย่างไร?

AQI (Air Quality Index) คือ ดัชนีคุณภาพอากาศที่จะแสดงระดับของคุณภาพอากาศที่มีผลกระทบต่อสุขภาพ โดยจะใช้งานร่วมกับเครื่องวัดฝุ่นในการวัดค่าฝุ่นละอองในอากาศและนำมาเปรียบเทียบกับค่า AQI

เครื่องวัดฝุ่นช่วยเรื่อง PM2.5 หรือไม่?

เนื่องจากเครื่องวัดฝุ่นเป็นเพียงอุปกรณ์ในการตรวจวัดค่าฝุ่นละอองในอากาศ จึงไม่สามารถแก้ไขปัญหาเรื่อง PM 2.5 ได้โดยตรง แต่สามารถช่วยให้เราทราบว่าพื้นที่บริเวณไหนที่มีปัญหาเรื่อง PM 2.5 และสามารถดำเนินการแก้ไขปัญหาได้อย่างตรงจุด
สรุปเกี่ยวกับเครื่องวัดฝุ่น

การเลือกใช้งานเครื่องวัดฝุ่นละอองในอากาศควรเลือกใช้เครื่องวัดฝุ่นให้เหมาะสมกับสถานการณ์และสถานที่ที่ทำการตรวจวัด เพื่อให้การวัดคุณภาพมีความแม่นยำและมีประสิทธิภาพมากที่สุด หากเป็นการเลือกใช้งานเครื่องวัดฝุ่นสำหรับการวัด PM 2.5 ก็ควรเลือกเครื่องวัดฝุ่นที่ใช้งานสำหรับการวัดฝุ่นละอองที่มีขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอนโดยเฉพาะ ซึ่งสำหรับการใช้งานโดยทั่วไปแล้วการเลือกใช้งานเครื่องวัดฝุ่นแบบพกพาในการตรวจวัดค่า PM 2.5 ก็เพียงพอต่อการทราบระดับความอันตรายของสภาพอากาศในพื้นที่ที่มีผลกระทบต่อสุขภาพแล้ว ไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องวัดฝุ่นที่มีความแม่นยำสูงที่ใช้ในระดับโรงงานหรือห้องวิจัยในการตรวจวัดคุณภาพอากาศ