โรคหลอดเลือดหัวใจ ภัยความเงียบด้านสุขภาพที่อาจเกิดขึ้นกับใครหรือวัยไหนก็ได้

[สุดารัตน์]

โรคหลอดเลือดหัวใจ (Coronary Artery Disease หรือ CAD) ได้รับการขนานนามว่าเป็น "ภัยเงียบ" ด้านสุขภาพมาอย่างยาวนาน ไม่ใช่เพียงเพราะอาการที่มักไม่แสดงออกอย่างชัดเจนในระยะเริ่มต้น แต่เป็นเพราะโรคนี้สามารถนำไปสู่ภาวะวิกฤตเฉียบพลันถึงชีวิตได้ในทันทีโดยไม่ทันตั้งตัว ทำให้ผู้ป่วยไม่มีโอกาสได้เตรียมพร้อมหรือเข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงที ที่สำคัญกว่านั้นคือ ในอดีตโรคนี้ถูกมองว่าเป็นโรคของผู้สูงอายุเท่านั้น แต่ในปัจจุบัน แนวโน้มของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจในคนวัยหนุ่มสาวและวัยทำงานกลับเพิ่มสูงขึ้นอย่างน่าตกใจ ซึ่งตอกย้ำว่าภัยเงียบนี้ได้คุกคามคนทุกช่วงวัยแล้ว โรคหลอดเลือดหัวใจเกิดขึ้นจากการสะสมของไขมัน แคลเซียม และเซลล์ต่างๆ กลายเป็นคราบตะกรัน ภายในผนังหลอดเลือดแดงที่นำเลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ ภาวะนี้เรียกว่า ภาวะหลอดเลือดแข็งตัว เมื่อเวลาผ่านไป คราบตะกรันจะหนาขึ้น ทำให้หลอดเลือดตีบแคบลง เลือดจึงไหลไปเลี้ยงหัวใจได้น้อยลง จนเกิดอาการเจ็บแน่นหน้าอก และหากคราบตะกรันแตกออก จะกระตุ้นให้เกิดลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดในทันที นำไปสู่ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน

ปัจจัยเสี่ยงดั้งเดิม เช่น การสูบบุหรี่ ภาวะไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง และเบาหวาน ยังคงเป็นตัวการหลัก แต่สำหรับคนหนุ่มสาวในยุคปัจจุบัน ปัจจัยเสี่ยงด้านวิถีชีวิตกลับกลายเป็นตัวเร่งปฏิกิริยาที่สำคัญยิ่งขึ้น ความกดดันจากการทำงานและการแข่งขันในชีวิตสมัยใหม่ ทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนความเครียดอย่างต่อเนื่อง ซึ่งส่งผลให้ความดันโลหิตและระดับน้ำตาลเพิ่มสูงขึ้น การพึ่งพาอาหารแปรรูป น้ำตาลสูง และไขมันทรานส์ (Trans Fats) ที่มีอยู่ในอาหารจานด่วนและเครื่องดื่มหวานต่างๆ เร่งให้เกิดการสะสมของไขมันเลวในหลอดเลือดตั้งแต่อายุยังน้อย วิถีชีวิตที่ต้องนั่งทำงานอยู่กับที่เป็นเวลานาน ขาดการออกกำลังกายที่สม่ำเสมอ เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นและเกิดภาวะดื้อต่ออินซูลิน ความอันตรายของโรคหลอดเลือดหัวใจคืออาการเตือนที่แสนคลุมเครือ ซึ่งทำให้คนวัยทำงานมักมองข้ามหรือเข้าใจผิดว่าเป็นอาการป่วยอื่นๆ เช่น อาการเจ็บหน้าอกอาจถูกเข้าใจว่าเป็นกรดไหลย้อนหรืออาการเครียด อาการเหนื่อยง่ายผิดปกติเมื่อออกกำลังกายเบาๆ อาจถูกโยนความผิดให้กับการพักผ่อนไม่เพียงพอ หรือแม้แต่อาการจุกแน่นบริเวณกรามหรือหลัง ก็มักถูกละเลย การละเลยสัญญาณเตือนเหล่านี้ ทำให้ผู้ป่วยไม่ได้รับการวินิจฉัยตั้งแต่เนิ่นๆ จนกระทั่งเกิดเหตุการณ์ที่ร้ายแรงที่สุดคือ หัวใจวายเฉียบพลัน ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ความเสียหายต่อกล้ามเนื้อหัวใจเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและรุนแรง การตระหนักว่าโรคหลอดเลือดหัวใจไม่ได้เลือกอายุ จึงเป็นก้าวแรกที่สำคัญที่สุดในการป้องกัน เนื่องจากภัยเงียบนี้ไม่ได้เลือกเหยื่อ การป้องกันจึงต้องเริ่มต้นตั้งแต่อายุยังน้อยด้วยการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตอย่างจริงจัง การควบคุมอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกายอย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ และการจัดการความเครียดอย่างมีประสิทธิภาพ (เช่น การทำสมาธิ หรือการนอนหลับให้เพียงพอ) ที่สำคัญที่สุดคือ การเข้าพบแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพและคัดกรองปัจจัยเสี่ยง (เช่น ตรวจวัดความดันโลหิต ระดับน้ำตาล และไขมันในเลือด) เป็นประจำ แม้จะรู้สึกว่าตนเองยังแข็งแรงดีก็ตาม เพราะการเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่องเท่านั้นที่จะช่วยให้เราสามารถจับสัญญาณของ "ภัยเงียบ" นี้ได้ก่อนที่มันจะสายเกินไป