โรคมือ เท้า ปาก: สิ่งที่คุณควรรู้

[นภัสนันท์ แก้วสกุลรัตน์]

โรคมือ เท้า ปาก (Hand, Foot, and Mouth Disease หรือ HFMD) เป็นโรคที่พบบ่อยในเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 5 ปี แต่ก็สามารถพบในเด็กโตและผู้ใหญ่ได้เช่นกัน เกิดจากเชื้อไวรัสหลายชนิด เช่น Coxsackievirus A16 และ Enterovirus 71 ที่เป็นสาเหตุสำคัญของการป่วยรุนแรง

การแพร่เชื้อ
เชื้อจะแพร่ผ่านการสัมผัสสารคัดหลั่งจากผู้ป่วย เช่น น้ำลาย น้ำมูก หรืออุจจาระ และอาจติดจากของเล่นหรือสิ่งของที่มีเชื้อปนเปื้อนแล้วนำเข้าปาก ระยะฟักตัวของโรคอยู่ที่ประมาณ 3-6 วัน

อาการของโรค
อาการเริ่มต้นมักมีไข้ต่ำๆ ตามด้วยอาการอื่นๆ ดังนี้:

-  แผลในปาก: มีแผลขนาดเล็กที่เจ็บปวดบริเวณกระพุ้งแก้ม เพดานปาก และลิ้น
-  ผื่นผิวหนัง: เกิดผื่นแดงหรือตุ่มน้ำใสที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า และอาจพบตามแขน ขา ก้น หรืออวัยวะเพศ
-  อาการอื่นๆ: อาจมีอาการเบื่ออาหาร ปวดศีรษะ และปวดเมื่อยตามตัว

การป้องกันและรักษา
เนื่องจากโรคมือ เท้า ปาก มักหายได้เองภายใน 7-14 วัน การรักษาจึงเน้นการบรรเทาอาการ:

-  ดูแลตัวเอง: ให้ผู้ป่วยดื่มน้ำมากๆ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ และรับประทานยาแก้ปวดลดไข้ เช่น พาราเซตามอล
-  หลีกเลี่ยงอาหาร: งดอาหารรสจัด เผ็ด หรือเปรี้ยว ที่อาจทำให้เกิดการระคายเคืองในช่องปาก

การป้องกันที่ดีที่สุดคือการดูแลสุขอนามัย
-  ล้างมือ: ควรล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่และน้ำบ่อยๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังเข้าห้องน้ำและก่อนรับประทานอาหาร
-  ทำความสะอาดของใช้: ทำความสะอาดของเล่นและอุปกรณ์ต่างๆ ที่เด็กใช้เป็นประจำ
-  หลีกเลี่ยงการสัมผัส: แยกผู้ป่วยออกจากเด็กคนอื่นเพื่อป้องกันการแพร่เชื้อ

วัคซีนป้องกันโรคมือ เท้า ปาก EV71
     สำหรับเชื้อ Enterovirus 71 ที่อาจก่อให้เกิดอาการรุนแรงและภาวะแทรกซ้อน เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง สามารถป้องกันได้ด้วย วัคซีน EV71 ซึ่งมีประสิทธิภาพสูงถึง 94.7% โดยภูมิคุ้มกันจะอยู่ได้ประมาณ 2 ปี การฉีดวัคซีนช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคและลดความรุนแรงของอาการได้