คลังสินค้า มีแบบไหนบ้าง สำคัญอย่างไรต่อธุรกิจ

[ไม้เอก การันต์]

คลังสินค้า (Warehouse) คืออะไร แบ่งได้เป็นกี่ประเภทบ้าง?

คลังสินค้าเป็นศูนย์กลางในการรับ จัดเก็บ และกระจายสินค้า มีหลายประเภทตามลักษณะการใช้งาน เพื่อตอบสนองความต้องการของธุรกิจที่มีสินค้าแตกต่างกันออกไป

ในยุคที่การค้าและธุรกิจเติบโตอย่างรวดเร็ว การจัดการสินค้าและวัตถุดิบอย่างมีประสิทธิภาพได้กลายเป็นหัวใจสำคัญของความสำเร็จ คลังสินค้า (Warehouse) จึงเปรียบเสมือนศูนย์กลางที่ทำหน้าที่รับ จัดเก็บ และกระจายสินค้าไปยังจุดต่าง ๆ เพื่อตอบสนองความต้องการของลูกค้าได้อย่างรวดเร็ว

การบริหารคลังสินค้าที่ดีช่วยลดต้นทุน เพิ่มความรวดเร็วในการจัดส่ง และสร้างความพึงพอใจให้กับลูกค้า ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการแข่งขันทางธุรกิจ การมีระบบการจัดการรวมถึงอุปกรณ์ที่ทันสมัยและมีประสิทธิภาพจึงเป็นสิ่งจำเป็นที่ช่วยให้ธุรกิจสามารถเติบโตและแข่งขันได้อย่างยั่งยืนในตลาด
คลังสินค้าแบ่งออกเป็นกี่ประเภท

ก่อนเริ่มต้นธุรกิจควรวางแผนและเลือกรูปแบบคลังสินค้าให้เหมาะกับประเภทธุรกิจ เพื่อให้การดำเนินงานราบรื่นและมีประสิทธิภาพมากที่สุด เรามาดูกันว่าประเภทของคลังสินค้ามีกี่ประเภท และแต่ละประเภทเหมาะกับการใช้งานแบบไหนบ้าง

คลังสินค้าตามลักษณะงาน

• คลังสินค้าสาธารณะ: เป็นคลังสินค้าที่เปิดให้บริการแก่บุคคลทั่วไป บริษัท หรือห้างร้านต่าง ๆ เช่าพื้นที่เพื่อจัดเก็บสินค้า มีการคิดค่าบริการตามขนาดพื้นที่และระยะเวลาในการจัดเก็บ เหมาะสำหรับธุรกิจที่ไม่ต้องการลงทุนสร้างคลังสินค้าเอง
• คลังสินค้าส่วนบุคคล: เป็นคลังสินค้าที่บริษัทเป็นเจ้าของและดำเนินการเอง ใช้สำหรับจัดเก็บสินค้าของตนเองโดยเฉพาะ สามารถควบคุมการจัดการได้อย่างเต็มที่ แต่มีต้นทุนในการลงทุนและบริหารจัดการสูง
• คลังสินค้าอัตโนมัติ: ใช้เทคโนโลยีและระบบอัตโนมัติในการจัดการสินค้า เช่น ระบบหุ่นยนต์ ระบบจัดเก็บและค้นคืนอัตโนมัติ ช่วยเพิ่มความแม่นยำและประสิทธิภาพในการทำงาน ลดความผิดพลาดจากมนุษย์

คลังสินค้าตามลักษณะธุรกิจ

• คลังสินค้าผู้ผลิต: โกดังสินค้าใช้เก็บวัตถุดิบ ชิ้นส่วน และสินค้าสำเร็จรูปของโรงงานผลิต มักตั้งอยู่ใกล้กับโรงงานเพื่อความสะดวกในการขนส่ง มีการควบคุมสต๊อกอย่างเป็นระบบเพื่อให้การผลิตเป็นไปอย่างต่อเนื่อง
• คลังสินค้าผู้จัดจำหน่าย: ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางในการรวบรวมและกระจายสินค้าไปยังร้านค้าปลีกต่างๆ มีระบบการจัดการที่รวดเร็วและมีประสิทธิภาพเพื่อตอบสนองความต้องการของลูกค้าได้ทันที
• คลังสินค้าผู้ค้าปลีก: คลังกระจายสินค้าเพื่อจำหน่ายให้กับผู้บริโภคโดยตรง มักมีขนาดเล็กกว่าและตั้งอยู่ใกล้กับพื้นที่จำหน่าย เน้นการจัดการสต๊อกให้เพียงพอต่อความต้องการของลูกค้า

คลังสินค้าตามลักษณะของสินค้า

• คลังสินค้าทั่วไป: ใช้เก็บสินค้าที่ไม่ต้องการการดูแลหรือการควบคุมพิเศษ มีการจัดเรียงสินค้าตามประเภทและความถี่ในการเบิกจ่าย สามารถใช้อุปกรณ์ขนย้ายทั่วไปในการจัดการสินค้า
• คลังสินค้าห้องเย็น: ออกแบบคลังเก็บสินค้าพิเศษสำหรับจัดเก็บสินค้าที่ต้องควบคุมอุณหภูมิ เช่น อาหารสด อาหารแช่แข็ง ผลิตภัณฑ์ยา มีระบบควบคุมอุณหภูมิและความชื้นที่แม่นยำ ต้องมีการบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ
• คลังสินค้าอันตราย: มีระบบรักษาความปลอดภัยและการป้องกันพิเศษสำหรับจัดเก็บสินค้าไวไฟ สารเคมี หรือวัตถุอันตราย ต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบด้านความปลอดภัยอย่างเคร่งครัด มีพนักงานที่ได้รับการอบรมพิเศษในการจัดการสินค้า

อุปกรณ์สำคัญในคลังสินค้า

นอกจากการเลือกประเภทของคลังสินค้าให้เหมาะกับธุรกิจแล้ว อีกหนึ่งปัจจัยสำคัญสู่ความสำเร็จของธุรกิจคือ การเลือกใช้อุปกรณ์และการวางระบบภายในคลังสินค้าให้มีประสิทธิภาพสูงสุด โดยอุปกรณ์สำคัญที่ควรมีในคลังสินค้าจะมีดังนี้

รถโฟล์คลิฟท์

รถโฟล์คลิฟท์เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ขาดไม่ได้ในคลังสินค้า ใช้สำหรับยก เคลื่อนย้าย และจัดเรียงสินค้าที่มีน้ำหนักมากหรือวางอยู่ในที่สูง จะมีทั้งแบบใช้พลังงานไฟฟ้าและเชื้อเพลิง สามารถเลือกใช้ให้เหมาะสมกับพื้นที่และลักษณะงาน ช่วยประหยัดแรงงานและเวลาในการขนย้ายสินค้า ทั้งยังช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุจากการยกของหนักได้อีกด้วย

ชั้นวางสินค้า

ชั้นวางสินค้าเป็นโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญในการจัดเก็บสินค้าในคลังสินค้าให้เป็นระเบียบและใช้พื้นที่ได้อย่างคุ้มค่า มีหลายรูปแบบให้เลือกใช้ตามลักษณะของสินค้าและพื้นที่ เช่น ชั้นวางแบบ Selective Rack สำหรับสินค้าที่มีการหมุนเวียนบ่อย หรือ Drive-In Rack สำหรับสินค้าที่มีจำนวนมากและหมุนเวียนช้า ต้องคำนึงถึงความแข็งแรงและการรับน้ำหนักให้เหมาะสมกับประเภทสินค้า

พาเลทวางสินค้า

พาเลทเป็นแท่นรองรับสินค้าที่ช่วยให้การเคลื่อนย้ายและจัดเก็บสินค้าทำได้สะดวกและรวดเร็ว ผลิตจากวัสดุหลากหลายแบบเช่น ไม้ พลาสติก หรือโลหะ ขึ้นอยู่กับลักษณะการใช้งานและน้ำหนักของสินค้า มีขนาดมาตรฐานที่เหมาะสมกับอุปกรณ์ขนย้ายและชั้นวางสินค้า ช่วยป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดจากความชื้นหรือการกระแทกระหว่างการขนย้าย

สายพานลำเลียง

สายพานลำเลียงเป็นอุปกรณ์ที่ช่วยในการขนส่งสินค้าระยะสั้นภายในคลังสินค้า เหมาะสำหรับการเคลื่อนย้ายสินค้าจำนวนมากอย่างต่อเนื่อง มีทั้งแบบอยู่กับที่และแบบเคลื่อนที่ได้ ช่วยลดการใช้แรงงานคนและเพิ่มความรวดเร็วในการขนถ่ายสินค้า อีกทั้งยังสามารถติดตั้งเซนเซอร์หรือระบบคัดแยกอัตโนมัติเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานได้อีกด้วย
คลังสินค้า พื้นที่จัดเก็บและศูนย์กระจายสินค้า

คลังสินค้าและศูนย์กระจายสินค้าเป็นส่วนสำคัญในระบบโลจิสติกส์สมัยใหม่ ทำหน้าที่เป็นจุดรับ เก็บรักษา และกระจายสินค้าไปยังจุดต่าง ๆ

โดยรูปแบบของคลังสินค้ามีอะไรบ้างนั้นขึ้นอยู่กับประเภทการใช้งานที่แตกต่างกันออกไป ทั้งคลังสินค้าสาธารณะที่ให้เช่าพื้นที่ คลังสินค้าส่วนบุคคลที่บริษัทดำเนินการเอง หรือคลังสินค้าพิเศษสำหรับสินค้าที่ต้องการการดูแลเฉพาะ เช่น ห้องเย็นหรือคลังสินค้าอันตราย

นอกจากนี้แล้วการจัดการคลังสินค้าที่มีประสิทธิภาพต้องอาศัยอุปกรณ์ที่เหมาะสมเช่น รถโฟล์คลิฟท์ ชั้นวางสินค้า และระบบต่าง ๆ ในการควบคุมและติดตามสินค้า