การจัดตั้งสถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนา (สกว.) เป็นความร่วมมือของกระทรวงวัฒนธรรมและมหาวิทยาลัยศิลปากร เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ในฐานะองค์อุปถัมภ์  วงการดนตรีคลาสสิกของประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์หลักที่สำคัญคือ ให้เป็นสถาบันการศึกษาเพื่อพัฒนาศักยภาพและทักษะด้านดนตรีคลาสสิกสำหรับผู้มีความสามารถพิเศษและบุคคลทั่วไปในระดับปริญญา

รวมทั้งทำหน้าที่เผยแพร่ดนตรีคลาสสิกแก่สาธารณชนในลักษณะของการแสดงดนตรี การฝึกอบรม และกิจกรรมเสริมทักษะอื่นๆ เพื่อการบริการทางวิชาการแก่สังคมและการทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรม  นอกจากนี้สถาบันฯ ยังทำหน้าที่ในการพัฒนามาตรฐานและกำหนดเกณฑ์การประเมินมาตรฐานความรู้ความสามารถและทักษะด้านดนตรีคลาสสิกของนักดนตรีในประเทศเพื่อเทียบเคียงมาตรฐานสากล

 

ในการผลิตนักดนตรีคลาสสิกของสถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนานั้น  สถาบันฯคำนึงถึงความเสมอภาค และความหลากหลายในการจัดการเรียนการสอนภายใต้ปณิธาน “พัฒนาพรสวรรค์  สรรค์สร้างคีตกวี  ผลิตนักดนตรีสู่สากล” ในช่วงเริ่มต้นจะรับนักศึกษาจากผู้มีคุณสมบัติตามมาตรฐานที่สถาบันฯ กำหนดปีละ ๓๐ คน ทั้งนี้การจัดการเรียนการสอนยังคงไว้ซึ่งมาตรฐานหลักสูตรการศึกษา  เพื่อให้สามารถพัฒนาตนเองสู่ความเป็นนักดนตรีคลาสสิกระดับนานาชาติ  

นอกจากบทบาทของสถาบันฯ ในการจัดการเรียนการสอน จะจัดกิจกรรมในการบริการทางวิชาการแก่สังคม การพัฒนามาตรฐานและกำหนดเกณฑ์การประเมินมาตรฐานด้านดนตรีคลาสสิก สถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนาจึงมีความแตกต่างจากสถาบันการศึกษาทั่วไปอันเป็นเอกลักษณ์ที่สำคัญของสถาบันฯ